Symbole Bożego Narodzenia i tradycje związane z tym świętem są przekazywane z pokolenia na pokolenia. A większość z nich ma oznaczać rodzinne zjednoczenie, nawoływać do miłości oraz przypominać o historii pojawienia się Jezusa na ziemi. Symbole świąteczne są związane z potrawami pojawiającymi się w Wigilię, dekoracjami domu oraz obserwowaniem zjawisk na zimowym niebie. Okres bożonarodzeniowy kojarzony jest również z konkretnymi kolorami. Ich znaczenie również nie pozostaje tu bez znaczenia. Ze świętami grudniowymi związane są także rośliny i drzewka. Tutaj prym wiodą: świerki, jodły i sosny, jemioła oraz ostrokrzew.
Jakie są symbole Bożego Narodzenia?
Do najważniejszych symboli Bożego Narodzenia zalicza się przede wszystkim:
- choinkę;
- jemiołę;
- ostrokrzew;
- dwanaście wigilijnych potraw;
- jedzenie karpia;
- przygotowanie nakrycia dla niespodziewanego gościa;
- siano włożone pod obrus;
- dzielenie się opłatkiem;
- świecę wigilijną;
- szopkę bożonarodzeniową;
- gwiazdę betlejemską;
- śpiewanie kolęd;
- wypatrywanie pierwszej gwiazdki;
- prezenty pod choinką;
- kolory – zieleń i czerwień.
Z każdym z symboli świątecznych jest związana pewna tradycja. Ma ona przypominać, że w okresie bożonarodzeniowym najważniejsze jest zadbanie o spokój, harmonię i napełnienie serca dobrocią, miłością i przebaczeniem.
Choinka: symbol świąt Bożego Narodzenia
Choinka, czyli drzewko świąteczne, to jeden z najbardziej znanych symboli świąt Bożego Narodzenia. Zielony kolor ma nawiązywać do życia wiecznego i odczuwania wiecznej szczęśliwości. Podobne znaczenie ma wieniec, który pojawia się w domach w okresie oczekiwań na święta. Jest jednym z symboli adwentowych.
Dawniej choinki były ozdabiane owocami i orzechami. Dopiero z czasem zaczęto zmieniać dekoracje. Każdy z elementów choinki ma szczególne znaczenie:
Zobacz także:
- bombki (a dawniej jabłka) – miały nawiązywać do rajskich jabłek z drzewa poznania dobra i zła. Ich znaczenie nie jest jednoznaczne. Symbolizowały grzech pierwotny, ale były też uznawane za oznakę zdrowia i witalności. Okrągły kształt nawiązywał do cykliczności, powtarzalności i transformacji. Był wyrazem boskiej harmonii w naturze.
- ozdobne łańcuchy na choinkę – to wyraz węża, który mieszkał na drzewie poznania dobra i zła. Tutaj również występuje dwojakie znaczenie. Łańcuch może wskazywać na kuszenie szatana lub nawiązywać do rodzinnych więzi i zjednoczenia.
- orzechy i jedzenie na choince – w dawnych czasach był to symbol przywołania do domu dostatku i powodzenia;
- szyszki i żołędzie – to również ozdoby z dawnych lat, które wskazywały na urodzaj ziemi, siłę witalną i zdrowie dla wszystkich domowników;
- światełka – to symbol rozświetlenia mroku i napełnienia serca nadzieją. Światło miało odstraszać złą energię i chronić od nieszczęść;
- gwiazda na górze choinki – to nawiązanie do Gwiazdy Betlejemskiej, która pomogła trzem wędrowcom odnaleźć drogę do Dzieciątka Jezus. Symbolizuje też bezpieczeństwo w podróży i odnalezienie drogi do domu dla domowników;
- szpic choinkowy – również symbolizuje Gwiazdę Betlejemską, która stała się drogowskazem dla Mędrców ze Wschodu.
Zwyczaj ubierania choinki w domach narodził się w XVIII wieku i zawędrował prosto z Niemiec. Choć początkowo drzewka, nazywane rajami, ozdabiały jedynie wejścia do kościołów. Ten zwyczaj religijny miał nawiązywać do biblijnego drzewa z raju, na którym rosły zakazane owoce. Zwyczaj głosi, aby świąteczne drzewko przystrajać ozdobami w poranek 24 grudnia, kiedy wszyscy domownicy są skupieni w jednym miejscu.
Zobacz także:
Boże Narodzenie symbole: jemioła
Jemioła to kolejny ważny symbol świąt Bożego Narodzenia. Gałązka rośliny przewiązana czerwoną wstążką jest zawieszana nad wigilijnym stołem, bądź nad drzwiami. Ma przywoływać szczęście i miłość w rodzinie. Pod jemiołą składane są świąteczne życzenia i pocałunki.
Zwyczaj całowania się pod jemiołą prawdopodobnie pochodzi z Anglii. Jeśli pod jemiołą pocałuje się para to znak, że czeka ich powodzenie w miłości. Jemioła to też symbol płodności i życia, a więc wiele osób oczekuje, że pocałunek sprawi, że pojawi się nowy członek rodziny. Po świętach gałązkę rośliny należy zasuszyć i przetrzymać do następnego Bożego Narodzenia lub wyrzucić w styczniowe święto Trzech Króli. Niedostosowanie się do zasad grozi tym, że miłość ulotni się z rodziny, a osoby, które całowały się pod jemiołą, w ciągu roku zerwą ze sobą kontakt.
Co symbolizuje ostrokrzew w kontekście świąt Bożego Narodzenia?
W Polskiej tradycji najbardziej znanymi roślinami świąt Bożego Narodzenia jest jemioła oraz świerk. Coraz częściej wśród dekoracyjnych elementów pojawia się również ostrokrzew z pięknymi czerwonymi owocami. Jest to symbol powodzenia w życiu. Według dawnych podań to rozłożyste liście ostrokrzewu dały schronienie świętej rodzinie i ustrzegły przed dekretem Heroda.
Symbolika dwunastu wigilijnych potraw
Dwanaście potraw na stole wigilijnym odnosi się do biblijnej sceny ostatniej wieczerzy. Wówczas z Chrystusem do stołu zasiadło dwunastu apostołów, dlatego to właśnie tyle potraw ma zostać przygotowanych 24 grudnia. Potrawy składają się z ryb, kapusty, maku, pierogów i czerwonego barszczu lub zupy grzybowej. Śledzie są tu symbolem postu i czasu oczekiwania, zaś kapusta kiszona miała przynieść dużo zdrowia i sił, a mak przywoływać bogactwo.
Wszystkie dania te mają przynieść całe rodzinie dostatek i pomyślność. Przyjęty jest zwyczaj, że to kolacja postna, a więc na stole nie powinny znajdować się dania z mięsnymi składnikami – nie jest to jednak religijny nakaz, a tradycja. Według niektórych przekazów dwanaście potraw jest symbolem dwunastu miesięcy, a jeśli szczęście ma pozostać przez cały rok, każdy z uczestników kolacji powinien spróbować wszystkich wigilijnych dań.
Karp wigilijny
Jedzenie karpia w wigilię to zwyczaj, który pojawił się w Polsce stosunkowo niedawno. Karp to symbol świąt w PRL-u, ponieważ wówczas władze kraju postanowiły rozwinąć przemysł hodowlany tych ryb. Stawy z karpami były stosunkowo niedrogą inwestycją, dlatego w okresie świąt ryba gościła w kuchniach polskich domostw.
Z tego okresu znany jest zwyczaj głoszący, że zjedzenie karpia oznacza długie życie w zdrowiu. Zachowanie ości ryby i trzymanie jej w portfelu miało dopomóc szczęściu i sprawić, że w ciągu najbliższego roku sprawy finansowe ułożą się w korzystny sposób. Karp stał się więc symbolem bogactwa i urodzaju.
Nakrycie dla niespodziewanego gościa
To znany zwyczaj, który w Polsce ma bardzo długą historię. Puste miejsce przy stole wigilijnym to symbol oczekiwania na tych, którzy odeszli na zawsze lub nie mogą tego wieczoru być razem z rodziną i bliskimi. Wolne nakrycie przy stole jest również dedykowane dla niespodziewanego gościa, a więc świadczy o chęci pomocy i gościnności domowników.
Symbole świąt Bożego Narodzenia: siano pod obrusem
Siano wigilijne włożone pod obrus ma przypominać o momencie narodzin Jezusa. Syn Boży urodził się w Betlejem w stajence dla zwierząt. Jako noworodek został położony w żłobie. Siano ma nawiązywać do ubóstwa, zimna i złych warunków, w jakich święta rodzina musiała doczekać się narodzin Chrystusa. Tradycja kultywowana w wielu miejscowościach w Polsce głosi, że osoba, która wyciągnie spod obrusa najdłuższe źdźbło siana, doczeka się dostatku i spełnienia życzeń w nadchodzącym roku.
Dzielenie się opłatkiem
Opłatek to symbol pojednania i dobrych życzeń. Od przełamania się opłatkiem rozpoczyna się świąteczna wieczerza. Zwyczaj ten ma wielkie znaczenie dla wierzących, ponieważ nawiązuje do dzielenia chleba przez Jezusa podczas ostatniej wieczerzy. W porównaniu do innych zwyczajów świąt Bożego Narodzenia, tradycja dzielenia się opłatkiem jest stosunkowo młoda. Sięga XIX wieku, zaś najpóźniej upowszechnił się na terenach nadmorskich oraz rejonach mazurskich.
Zobacz także:
Świeca wigilijna
Świeca wigilijna to ważny symbol świąteczny. Jest wyrazem gotowości na przyjęcie Jezusa. Jej płomień ma oznaczać, że wszyscy zasiadający przy stole przygotowali w sercu miejsce dla świętej rodziny.
Szopka bożonarodzeniowa
Ustawiona pod choinką szopka bożonarodzeniowa ma przypominać o tym, gdzie narodził się Jezus. Szopka jest pomniejszoną wersją stajenki. W żłobku leży Chrystus, a obok stoją Maryja i Józef. Dalej są zwierzęta – owce, byki i osiołki, a do miejsca narodzin przybywają Trzej Mędrcy, którym drogę wskazała znajdująca się nad stajenką Gwiazda Betlejemska.
Symbole Bożego Narodzenia: Gwiazda Betlejemska
Gwiazdę Betlejemską, która oświetliła drogę i wskazała kierunek Kacprowi, Melchiorowi i Baltazarowi, symbolizuje szpic choinkowy lub dekoracyjna gwiazda ułożona na wierzchołek choinki. Symbol gwiazdy jest niezwykle istotny w religii katolickiej. Gwiazda to symbol boskości, światła i nadziei.
Tradycje i symbole Bożego Narodzenia, czyli co oznacza śpiewanie kolęd
Śpiewanie kolęd po wspólnej wieczerzy to zwyczaj, który praktykowany jest przez wiele pokoleń. To kolejny znak upamiętniający nadejście Jezusa. Kolędy wyrażają radość, miłość i nadzieję. Dzięki nim cała rodzina może wspólnie przeżywać Boże Narodzenie.
Pierwsza gwiazda na niebie
Ważnym zwyczajem świąt Bożego Narodzenia jest wypatrywanie pierwszej gwiazdki na grudniowym niebie. Tradycja głosi, że dopiero, gdy gwiazda objawi się, można zasiąść do kolacji wigilijnej. Niektórzy utożsamiają ją również z Gwiazdą Betlejemską, która pomogła szczęśliwie trafić Trzem Królom do stajenki, w której narodził się Jezus.
Zobacz także:
Święta Bożego Narodzenia: symbole. Prezenty pod choinką
Układanie prezentów pod choinką to zwyczaj, który jest uwielbiany przez najmłodszych członków rodziny. Zgromadzone w jednym miejscu podarunki mają nawiązywać do darów przyniesionych i podarowanych Dzieciątku Jezus przez Kacpra, Melchiora i Baltazara.
Świąteczne kolory - symbolika
Symbolami Bożego Narodzenia są również kolory:
- zieleń symbolizuje nadzieję, wiarę, radość i życie;
- czerwień oznacza tu krew Chrystusa.
