Zajączek wielkanocny zagościł w świątecznej tradycji razem z prezentami. Skąd pochodzi i co symbolizuje?

W tym artykule:

1. Co oznacza zając wielkanocny?
2. Zajączek wielkanocny - symbol z czasów słowiańskich
3. Jak wygląda zajączek wielkanocny?
4. Kiedy zajączek wielkanocny przynosi prezenty?
5. Zając wielkanocny czy królik?

Co oznacza zając wielkanocny?

Wielkanocny zajączek, który pojawia się w kontekście wiosennych świąt, oznacza radość i czas wesołej celebracji. Zwierzę to od dawna kojarzone jest z nadejściem wiosny i nowego początku. Przedstawiane jest również jako znak natury, która wybudza się z zimowego snu. Wraz z pojawieniem się niemieckich wpływów w Polsce, zając zaczął być utożsamiany z prezentami i słodkościami. Zwyczaj obdarowywania upominkami najmłodszych członków rodziny jest obchodzony w niektórych częściach naszego kraju. Według tradycji w okresie Wielkanocy zając przychodzi z koszyczkiem i zostawia podarunki dzieciom.

Zajączek wielkanocny - symbol z czasów słowiańskich

Symbol zająca przeszedł długą drogę, zanim zaczął być utożsamiany ze świętami wielkanocnymi. Już w czasach słowiańskich był on uznawany za ważny znak wiosny oraz sił witalnych. Zwierzęta te rozpoczynały okres godowy w okresie, gdy przyroda zaczynała budzić się z zimowego letargu. Zając został więc powiązany z płodnością, której źródłem jest przyroda. Oznaczał również dobrobyt, odrodzenie i żywotność. U Słowian zająć określany był również jako jeden z lunarnych symboli i często wiązano go z niebezpieczeństwem. Przypisywano mu również skojarzenia z czarnym kotem i wierzono, że jest pomocnikiem czarownic.

Zobacz także:

Jajko – symbol życia, odrodzenia i początków. Co jeszcze oznaczają i skąd się wzięły wielkanocne jajka?

Jedna z najpopularniejszych tradycji to malowanie pisanek na Wielkanoc. Skąd do nas przywędrowała? Jej historia wiąże się z ogólną symboliką jajka, która jest obecna również w innych kulturach i systemach religijnych. Jajko – symbol życia i odrodzenia pojawiało się już w starożytności i wierzeniach celtyckich.

Zając pojawiał się również w wielu mitach jako posłaniec bogów lub ich uosobienie. Był atrybutem bogini Afrodyty, zaś anglosaska bogini wiosny Eostre - od której pochodzi nazwa Wielkanoc - miała zdolność przemieniania się w to polne zwierzę. Był także uznawany za symbol nordyckiej bogini płodności Frei. Postać zająca pojawiała się także w wierzeniach celtyckich oraz w starożytnym Egipcie - według podań bóg Ozyrys pośmiertnie przeistoczył się właśnie w to zwierzę.

Dziś zajączek wielkanocny jest uznawany za świecki symbol Wielkanocy, zaś uosobieniem Zmartwychwstałego Jezusa jest wielkanocny baranek, Zwierzę to pojawia się biblijnych przekazach i zwiastuje radosną nowinę. Bardzo często można spotkać je w koszyczku z pokarmami do święcenia, zaś jego korzeni należy upatrywać się w postaci baranka paschalnego i upamiętnieniu momentu wyjścia Hebrajczyków z niewoli egipskiej.

Biorąc pod uwagę chrześcijański rodowód symbolu zająca, należy wspomnieć o tym, że początkowo był on kojarzony z grzesznikami, którzy szukają przebaczenia u Boga. Najwcześniej ze świętami upamiętniającymi radosne zmartwychwstanie zestawił zająca święty Ambroży, który zauważył, że zwierzę ma zdolność przemiany futra w zależności od pory roku, co przywołało skojarzenia z przemianą i odrodzeniem do nowego życia.

Zając jako znak świąt wielkanocnych zaczął być utożsamiany na szerszą skalę dopiero w XVII wieku. Związany jest z nim zwyczaj obdarowywania prezentami.

Zobacz także:

Symbole wielkanocne wyrażają radość i nadzieję. Czego symbolem jest zajączek, a co oznacza palma i pisanki?

Za powszechnie znane symbole wielkanocne uważa się: jajko, palmę, zająca, baranka oraz kurczątko. Każdy z nich jest powiązany z radosną nowiną o Zmartwychwstaniu Jezusa. Wielkanocne symbole odnoszą się także do odrodzenia, oczyszczenia oraz nowego życia. Pojawiają się na świątecznym stole oraz są obecne podczas kościelnych obchodów związanych ze Zmartwychwstaniem Pańskim. Zapoznaj się z dokładnym znaczeniem każdego z nich. Wymowna symbolika wielkanocna pomaga w pełniejszym celebrowaniu wiosennych świąt oraz sprzyja refleksjom na temat życia, nowych początków i nadziei.

Jak wygląda zajączek wielkanocny?

Jako symbol Wielkanocy, zajączek może przybierać różnorodne formy. Najczęściej pojawia się jako porcelanowa figurka, która jest elementem świątecznych dekoracji. Występuje wówczas w towarzystwie pisanek, baranka oraz kurcząt. Bardzo często widnieje również na kartkach wysyłanych do rodziny i znajomych w okolicy wiosennych świąt. Niezwykle popularne są zajączki wielkanocne wykonane z czekolady. Ich rodowód wiąże się z zachodnimi sąsiadami. To w Niemczech pojawił się zwyczaj produkowania słodkich upominków, który szybko rozprzestrzenił się również na inne państwa. Zające z czekolady stanowią uzupełnienie wielkanocnego menu i często są wręczane na prezent.

Kiedy zajączek wielkanocny przynosi prezenty?

Z wielkanocnym zajączkiem wiąże się tradycja wręczania upominków, która w Polsce znana jest głównie na terenach Śląska, Pomorza Zachodniego oraz Wielkopolski. Jej korzenie pochodzą zaś z Niemiec. To właśnie z tego kraju przywędrowała postać zająca, który w koszyczku przynosi prezenty dzieciom. Następnie ukrywa je w ogrodzie bądź w domu - czasami może chować je pod poduszką. Zadaniem najmłodszych jest odnalezienie upominków, którymi zazwyczaj są słodycze. To, kiedy przychodzi zajączek wielkanocny, różni się w zależności od regionu. Na Śląsku jest to Wielki Czwartek, zaś w innych obszarach kraju będzie to Niedziela Wielkanocna.

Zobacz także:

Staropolski sposób na szczęście i bogactwo. Wystarczy zjeść to w Niedzielę Wielkanocną

Staropolski sposób na szczęście zapewni ci wszelką pomyślność na cały rok. Co ważne, także w kwestiach finansowych. Czy wiesz, o jakie wielkanocne danie chodzi?

Zając wielkanocny czy królik?

W Polsce to zając jest zwierzęciem kojarzonym jako komercyjny znak świąt wielkanocnych. Posiada długie uszy i kończyny. Jest również o wiele większy niż królik pochodzący z Półwyspu Iberyjskiego i rozprowadzony po Europie za sprawą Rzymian. Oba zwierzęta traktowane są jako symbol wiosennych uroczystości ze względu na to, że mają podobny wygląd i często są ze sobą mylone.