Stretch: co to za materiał?
Wszystkie włókna, z których tka się rozmaite tkaniny podzielić można na naturalne oraz chemiczne. Te ostatnie powstają z naturalnych składników, jak np. wiskoza, ale też z syntetycznych - choćby poliester czy poliamid. Z czego wytwarza się włókna sztuczne? Choć technologie różnią się między sobą, bazą wszystkich syntetyków jest ropa naftowa oraz jej pochodne.
Gdzie w klasyfikacji włókien syntetycznych znajduje się stretch? Wszystkie włókna syntetyczne podzielić można zasadniczo na cztery grupy, które charakteryzują się pewnymi właściwościami odróżniającymi je od innych. Są to:
• włókna poliestrowe – bardzo wytrzymałe, ale trudne w farbowaniu,
• włókna poliamidowe – bardziej rozciągliwe niż poliester i podatne na farbowanie, można uzyskać w nich piękne, żywe kolory, jak również głęboką czerń.
Udoskonalony poliamid przepuszcza powietrze, dlatego używa się go do szycia ubrań sportowych,
• włókna poliakrylonitrylowe – czyli akryl wykorzystywany głównie do produkcji swetrów,
• włókna poliuretanowe – elastyczne, takie jak lycra, elastan czy dorlastan.
Gdzie tu jednak jest stretch? Okazuje się, że stretch (czy też „strecz” w spolszczonej wersji) to nie tyle rodzaj włókna, konkretny gatunek materiału, co raczej rodzaj splotu tkaniny albo dziany o charakterystycznej sprężystości i rozciągliwości. Nie ma jednak wątpliwości, że tkanina strecz powstaje ze splotu włókien syntetycznych (co do zasady – poliuretanowych) z innymi, syntetycznymi lub naturalnymi, takimi jak m. in. bawełna czy len.
Stretch – jaki to materiał? Stretch to tkanina rozciągliwa, syntetyczna lub półsyntetyczna, uzyskiwana w procesie tkania polegającego na przeplataniu nici elastycznych na nierozciągliwych przędzach. Stretch może być połyskliwy, półmatowy lub zupełnie matowy. Projektanci mody odkryli stretch już w latach 80 ubiegłego stulecia, a po raz pierwszy w skali hurtowej materiał został użyty do produkcji strojów kąpielowych oraz biustonoszy. We wczesnych latach 90 zaczął być używany powszechnie i do różnych zastosowań – do dziś szyje się z niego niemal wszystko – od bielizny począwszy, poprzez spódnice, marynarki i płaszcze, a na obrusach, zasłonach i pokrowcach na sofy skończywszy.
Tkanina stretch – co kryje się pod tą nazwą? Choć producenci oferują wiele rodzajów stretchu, najbardziej popularne są trzy z nich, a każdy charakteryzuje się innym przeznaczeniem oraz elastycznością:
• stretch panama – pozbawiony elastanu, o mocnym gabardynowym splocie. Lekko się naddaje, dlatego uszyte z niego spodnie, żakiety, spódnice czy garnitury będą jednocześnie przyjemne w noszeniu i niezbyt rozciągliwe,
• comfort stretch – zawartość elastanu wynosi od 2 do 5 procent. Bazę stanowi bawełna (lub bawełna z poliestrem), len, wiskoza (lub wiskoza z poliestrem) albo jedwab. Ten rodzaj stretchu nadaje się również na damskie garsonki, spodnie i spódnice, ale szyje się z niego także T-shirty oraz bluzki, a także odzież dzianinową i typu denim,
• power stretch – o większej zawartości elastanu – od 14 do 20 procent. Bazą są tu poliester, poliester z poliamidem, bawełna z poliestrem albo poliestrowa mikrofibra. Z Power stretchu szyje się stroje kąpielowe i gimnastyczne, bieliznę formującą a także gumki krawieckie i pasmanteryjne taśmy.
ZOBACZ TEŻ:
Stretch materiał: co z niego uszyć?
Materiał stretch to tkanina elastyczna, niezwykle uniwersalna i dostępna w niezliczonej ilości wzorów i kolorów. Jej najbardziej charakterystyczną właściwością jest rozciągliwość (stąd nazwa) z pamięcią kształtu. Oznacza to, że materiał poddany rozciągnięciu, powraca do swojego pierwotnego kształtu. Innymi słowy, spódnica ubrana na ciało dopasowuje się do jego kształtów, a po zdjęciu przybiera formę, w jakiej została uszyta. Tkanina nie ulega odkształceniu nawet po wielu rozciągnięciach. Ta cecha, w połączeniu z innymi zaletami stretchu sprawia, że szyje się z niego:
• bieliznę i stroje kąpielowe,
• bluzki, T-shirty i topy,
• spodnie, spódnice, sukienki,
• żakiety, marynarki, garnitury,
• kurtki oraz płaszcze,
• szaty liturgiczne,
• odzież roboczą (np. fartuchy lekarskie),
• zasłony,
• obrusy,
• poduszki,
• pokrowce na krzesła, pufy i sofy,
• zabawki.
Stretch materiał: zalety
Strecz jest chętnie stosowany w przemyśle włókienniczym ze względu na szereg zalet tego rodzaju splotu w połączeniu z atutami samych włókien poliuretanowych. Do najważniejszych z nich należą:
• duża odporność na rozciąganie – pamięć kształtu ma również mokry stretch, nie tylko suchy,
• wysoka sprężystość – stretch nie gniecie się, nie wymaga prasowania,
• odporność na przecieranie – stretch jest wytrzymały, nie niszczy się szybko,
• szybkość wysychania – włókna nie wchłaniają wody, dlatego ta szybko z nich ścieka i odparowuje z przestrzeni pomiędzy nimi,
• odporność na szkodniki – sztucznych włókien nie atakują mole, grzyby i bakterie,
• niska cena.
Stretch materiał: wady
Mimo wielu zalet, strecz ma również i wady. Do najbardziej dokuczliwych i eliminujących ten rodzaj tkanin z użytku przez alergików należą:
• elektryzowanie się – poza dość niemiłymi doznaniami, takimi jak elektryzowanie się włosów, stretch zwykle przyciąga kurz, co sprawia, że jest niewskazany dla alergików, mimo że same włókna poliuretanowe nie uczulają. Teoretycznie więc, stretch syntetyczny powinien być dla alergików idealny, niestety z użytku przez osoby uczulone musi zostać usunięty właśnie ze względu na przyciąganie cząsteczek kurzu oraz innych alergenów, np. pyłków.
• niska higroskopijność – stretch nie wchłania wilgoci, lub wchłania ją w niewielkim stopniu. Nie jest również przewiewny, dlatego słusznie uważa się go za mało higieniczny, choć w przypadku osób nie będących alergikami i nie mających problemów skórnych, noszenie ubrań ze stretchu nie wywołuje zwykle żadnych negatywnych skutków.
Warto również pamiętać, że stretch, jak każda tkanina syntetyczna, jest również łatwopalny, przy czym proces jego palenia to raczej topienie, w wyniku którego stretchowe ubranie staje się gorącą masą kapiącą na skórę, zwłaszcza jeśli jest całkowicie lub w przeważającej mierze wykonane ze stretchu syntetycznego.
Stretch materiał: jak szyć z rozciągliwych tkanin?
Szycie stretchu, podobnie jak szycie innych rozciągliwych tkanin jest dość trudne i nie powinny zaczynać od stretchowych materiałów swojej przygody z maszyną początkujące krawcowe. Istnieje oczywiście szereg zabiegów i trików, które ułatwią szycie streczu. Oto najważniejsze z nich:
• używanie igły do dzianin – zwykła igła wchodzi w materiał bez problemu, jednak blokuje się, a ciągnięta przez nią nitka pozostaje w nim, ponieważ elastyczne włókna ją obejmują i blokują. Nić nie może się przebić przez materiał, żeby zawiązać szew. Igła do dzianin jest obła, dlatego przechodzi przez stretch z impetem, ciągnąc za sobą nić,
• szycie przez taśmę samoprzylepną, papier albo bibułę – śliska i zwarta warstwa pozwala na swobodne przebicie igły i pociągnięcie za nią nici. Po przeszyciu szwu papier czy bibułę łatwo usunąć, a taśma odchodzi nawet już podczas szycia. Ciekawą alternatywą dla taśmy czy papieru jest przezroczysta koszulka do dokumentów – efekt jest podobny jak w przypadku typowych materiałów stosowanych do szycia tkanin elastycznych, a transparentność pozwala na odpowiednie poprowadzenie szwów, co ma duże znaczenie szczególnie, jeśli trzeba szyć po krzywiznach.
Stretch materiał: jak prać?
Pranie ubrań ze stretchu jest bardzo proste. Zwykle można je prać samodzielnie w warunkach domowych w pralce w 30 lub 40 stopniach Celsjusza z dodatkiem zwykłego detergentu – proszku lub płynu. Nie wymagają dodatkowego płukania i można je wirować ustawiając dużą wartość obrotów. Problematyczne natomiast może być suszenie stretchu w suszarce bębnowej. Wiele tkanin syntetycznych, w tym stretchowych nie nadaje się do suszarek bębnowych ze względu na wysoką temperaturę wytwarzaną w ich wnętrzu.
Zwykle nie jest to jednak duży problem, ponieważ ze względu na swoją strukturę, stretch posiada wiele włókien syntetycznych, które nie pochłaniają wilgoci. To dlatego po odwirowaniu na wysokich obrotach stretchowe ubrania są zwykle prawie suche tuż po wyjęciu z pralki. Woda gromadzi się pomiędzy włóknami i w procesie wirowania jest usuwana.
Stretch materiał: jak prasować?
Stretch nie wymaga prasowania, jeśli jednak chcemy go wyprasować np. ze względu na zawinięte podczas szycia szwy, albo lekkie zagięcia materiału spowodowane długą podróżą ubrania walizce (zdarza się to marynarkom czy żakietom ze stretchu półsyntetycznego), ustawmy żelazko na najniższą temperaturę. Pojedyncza kropka na wskaźniku żelazka oznacza 110 stopni Celsjusza, co w przypadku stretchu jest temperaturą wystarczającą do rozprasowania wszystkich nierówności i zagięć materiału. Wyższa temperatura może uszkodzić tkaninę nieodwracalnie.
