Co to są relacje międzyludzkie?
Relacje międzyludzkie to różnego typu stosunki społeczne, które opierają się na wzajemnych interakcjach, postawach i zachowaniach pomiędzy co najmniej dwiema osobami. Tworzą one określone stosunki, takie jak np. przyjaciel-przyjaciel, mąż-żona, narzeczony-narzeczona, pracodawca-pracownik, ojciec-syn, matka-córka, nauczyciel-uczeń, kolega-koleżanka, sąsiad-sąsiadka czy klient-sprzedawca.
Kontakty międzyludzkie cechują się określonym ładunkiem emocjonalnym. Osoby je nawiązujące mogą odczuwać względem siebie zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje, takie jak np. sympatia, przyjaźń, fascynacja, podziw, miłość, agresja, zazdrość, upokorzenie, wstyd, złość czy lęk.
Nawiązywanie kontaktów międzyludzkich ułatwia zaspokajanie wielu potrzeb, zarówno psychicznych, duchowych, jak i materialnych. Człowiek żyjący w całkowitym odosobnieniu nie byłby w stanie zdobyć pożywienia, zadbać o zdrowie, bezpieczeństwo czy rozrywkę. Brak relacji z drugim człowiekiem naraziłby go również na stany lękowe i zwiększył ryzyko zaburzeń psychicznych.
Relacje interpersonalne mogą mieć zarówno charakter werbalny, jak i pozawerbalny. W pierwszym przypadku mówimy o tych sytuacjach, w których komunikujemy się z drugim człowiekiem za pomocą mowy. Kontakty pozawerbalne to natomiast wszelkie komunikaty przekazywane za pomocą mowy ciała, gestów czy mimiki twarzy. Istnieją różnego rodzaju bariery komunikacyjne, które mogą zakłócać stosunki międzyludzkie. Można do nich zaliczyć m.in. nadmierne krytykowanie, brak cierpliwości, wybiórcze słuchanie, osądzanie, ignorowanie czy lekceważący stosunek.
Przeczytaj także: Te znaki zodiaku kompletnie do siebie nie pasują. Tworzą toksyczne związki
Relacje międzyludzkie: rodzaje
Psychologia relacji międzyludzkich oraz socjologia to dziedziny wiedzy, których przedstawiciele wyróżniają rożnego rodzaju relacje interpersonalne. Do najczęściej wymienianych spośród nich można zaliczyć:
• relacje powierzchowne – zawieramy je z osobami, z którymi nie łączy nas silna więź emocjonalna. Zwykle są to np. koledzy i przełożeni z pracy, szkolni znajomi czy sąsiedzi. Zdarza się niestety również taka sytuacja, że powierzchowne stosunki dzielą nas z tymi ludźmi, którzy powinni być dla nas najbliżsi – mąż, żona, dziecko czy partner. Rozmowy z nimi ograniczają się wówczas do typowo praktycznych spraw, takich jak np. opłacanie rachunków, robienie zakupów, sprzątanie czy przygotowywanie posiłków.
Zobacz także:
• głębokie relacje – w tym przypadku mamy do czynienia z silną więzią, opartą na zaufaniu, szczerości i przyjaźni. Osoby zawierające tego typu relacje międzyludzkie dzielą się ze sobą swoimi wewnętrznymi przeżyciami, rozmawiają o marzeniach, potrzebach czy zmartwieniach. Wzajemne kontakty są dla nich rozwijające i pozwalają przezwyciężyć poczucie osamotnienia.
• stosunki zawodowe – nawiązujemy je ze współpracownikami, przełożonymi oraz klientami. Zazwyczaj polegają na prowadzeniu rozmów dotyczących głównie pracy – rzadko są natomiast poruszane prywatne tematy.
• relacje osobiste – w tym przypadku kontakty międzyludzkie wykraczają poza sferę zawodową. Spotykamy się z danymi osobami dlatego, że je lubimy, łączą nas podobne zainteresowania czy są dla nas ważni.
• relacje rodzinne – stosunki pomiędzy osobami, z którymi łączy nas więź pokrewieństwa lub małżeństwo. Mogą być zarówno głębokie, jak i powierzchowne.
• stosunki równorzędne – tego typu relacje międzyludzkie tworzymy wtedy, gdy stosunek ma charakter partnerski.
• relacje nierównorzędne – mówimy o nich wtedy, gdy kontakty oparte są na pewnej hierarchii – np. pracownik-przełożony czy nauczyciel-uczeń. O tego typu relacjach można także mówić w przypadku relacji damsko-męskich, jeżeli przyjmują one formę uległości i dominacji.
• relacje przelotne – są to takie relacje interpersonalne, które mają charakter krótkotrwały – np. chłopak poznany podczas imprezy, spotkany na ulicy przechodzień czy ekspedientka obsługująca nas w sklepie.
• trwałe relacje – stosunki trwające przez długi czas, w których dane osoby dobrze się wzajemnie znają. Jest to najczęściej małżeństwo, relacja pomiędzy rodzeństwem czy dzieckiem a rodzicem.
• relacje bezpośrednie – mówimy o nich wtedy, gdy stosunki międzyludzkie odbywają się twarzą w twarz. Są oparte na osobistym, realnym kontakcie z drugą osobą.
• stosunki zapośredniczone – występują w sytuacji, gdy kontakt odbywa się w sposób wirtualny, np. za pośrednictwem serwisu społecznościowego, komunikatora czy telefonu. Zazwyczaj są to relacje powierzchowne.
To cię może zainteresować: 5 typów związków, jakie tworzymy. Jesteś w relacji kontrolującej, a może agresywnej?
Jakie powinny być relacje międzyludzkie?
Relacje międzyludzkie najbardziej satysfakcjonujące dla tworzących je osób są głębokie, oparte na szacunku, zaufaniu, prawdzie i szczerości. Prowadzone przez nich rozmowy powinny dotyczyć nie tylko przyziemnych spraw, lecz także doświadczanych emocji, pragnień, potrzeb, marzeń, lęków czy obaw. Tego rodzaju stosunki międzyludzkie zapewniają poczucie, że jesteśmy dla drugiego kimś ważnym i możemy na nim polegać. Nie może być w nich miejsca na manipulację, przemoc, kłamstwo, lekceważenie, pogardzanie, poniżanie czy wymuszanie.
Relacje interpersonalne wymagają umiejętności słuchania oraz empatii. Powinniśmy umieć wczuć się w potrzeby drugiej osoby i starać się zrozumieć przeżywane przez nią emocje. Ważne jest to, aby podczas rozmów nie zakładać z góry, że wiemy, co druga strona chce powiedzieć. Nie powinniśmy jej przerywać ani przesadnie doradzać – zwykle najważniejsza w budowaniu bliskich relacji międzyludzkich jest po prostu możliwość podzielenia się z drugą osobą tym, co nas martwi, cieszy, smuci czy niepokoi.
Jak poprawić i budować relacje międzyludzkie?
Zachowania międzyludzkie w relacjach często przyjmują niezdrowy, toksyczny charakter. Staje się tak najczęściej wtedy, gdy dwie osoby są od siebie uzależnione i zamykają się na inne kontakty z ludźmi. Dlatego bardzo ważne jest to, aby nie ograniczać się do jednej relacji. Nie traktować męża, partnera czy przyjaciela jako kogoś, kto zawsze powinien znaleźć dla nas czas, doskonale nas we wszystkim zrozumieć i znać wszystkie nasze potrzeby.
W celu budowy zdrowej relacji międzyludzkiej niezbędna jest otwarta komunikacja. Należy na bieżąco mówić o swoich potrzebach i oczekiwaniach względem drugiej osoby. Nie można zakładać, że będzie ona w stanie sama wszystkiego się domyślić. Ważna w naprawianiu bliskich relacji interpersonalnych jest także asertywność oraz umiejętność stawiania granic. Nie można pozwolić drugiej osobie na przemoc, manipulację, obrażanie, wymuszanie czy kłamstwa.
Naprawienie relacji międzyludzkich czasami nie jest możliwe o własnych siłach. Warto wtedy skorzystać z pomocy psychoterapeuty. Pomocna będzie zarówno terapia par, jak i uczestnictwo w indywidualnych sesjach. Celem psychoterapii jest poprawa komunikacji oraz lepsze zrozumienie wzajemnych potrzeb. W nawiązywaniu zdrowych relacji interpersonalnych pomaga również wysokie poczucie wartości oraz akceptacja siebie – razem z wadami i niedoskonałościami.
Wpływ relacji międzyludzkich na zdrowie
Relacje międzyludzkie odgrywają istotny wpływ na zdrowie psychiczne człowieka. Od ich jakości zależy w dużym stopniu poziom zadowolenia z życia i poczucia bycia akceptowanym. Osoby nawiązujące zdrowe kontakty międzyludzkie lepiej radzą sobie ze stresem, są bardziej pogodne, spokojniejsze i mniej skłonne do popadania w depresję. Jeżeli zaś zmagamy się z samotnością lub toksycznymi relacjami, wtedy wzrasta ryzyko zaburzeń psychicznych, częstego wahania nastrojów, drażliwości, bezsenności czy bólów głowy.
Nawiązując z osobami wokół siebie bliskie więzi emocjonalne, czujemy się szczęśliwi, kochani i mamy więcej energii do podejmowania codziennych wyzwań. Od jakości relacji międzyludzkich w pewnym stopniu zależy również odporność naszego organizmu na choroby.
Przeczytaj także: Czym jest związek FWB? O tych 8 zasadach powinnaś wiedzieć decydując się na taką relację
