Co to jest Niedziela Palmowa?
Uroczystość Niedzieli Palmowej jest określana również jako Niedziela Męki Pańskiej. Jest to zarazem ostatnia niedziela Wielkiego Postu, która wprowadza w Wielki Tydzień. W tym dniu wierni gromadzą się w kościołach i wspominają biblijne wydarzenie, jakim był uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy. Zgromadzona tam ludność witała go radosnymi okrzykami oraz słała pod jego nogi gałązki palmowe. To wydarzenie dało nazwę temu świętu.
Tradycje z Bliskiego Wschodu zaczęły rozprzestrzeniać się na dalsze tereny objęte wiarą chrześcijańską. W dawnych ludowych zwyczajach gałązki palmowe zostały więc zamienione na gałązki z wierzby, które z czasem zyskiwały coraz bardziej dekoracyjne formy. W ten sposób Niedziela Palmowa często była określana jako Niedziela Wierzbna lub Kwietna. Palma wielkanocna zmieniła swój pierwotny wygląd. Oprócz lokalnie występujących roślin, zaczęto ozdabiać gałązki roślin papierowymi kwiatami, wstążkami i kokardkami.
Zobacz także:
Podczas uroczystości kościelnych związanych z Niedzielą Palmową, najważniejsze jest poświęcenie palm, odczytanie fragmentu ewangelii opisującego przybycie Jezusa do Jerozolimy oraz procesja. Następnie odbywa się msza święta, podczas której ma miejsce czytanie opisu Męki Pańskiej. Same procesje do kościoła wzięły swój początek z wczesnego okresu chrześcijaństwa. Już w IV wieku organizowano je w Jerozolimie, aby odtworzyć biblijne wydarzenia. Niedziela Palmowa wprowadza wiernych w nastrój zadumy i skupienia na przeżywaniu ostatnich dni życia Jezusa, poprzedzonych męką i ukrzyżowaniem. Jest to duchowe przygotowanie do Wielkanocy, podczas której świętuje się Zmartwychwstanie Chrystusa.
Kiedy jest Niedziela Palmowa?
Niedziela Palmowa przypada na okres 7 dni przed Wielkanocą. Jest jednocześnie szóstą i ostatnią niedzielą Wielkiego Postu oraz rozpoczyna Wielki Tydzień, czyli czas przygotowań do Zmartwychwstania Pańskiego. Tak samo jak Niedziela Wielkanocna, również Niedziela Palmowa jest świętem ruchowym. Wypada pomiędzy 15 marca, a 18 kwietnia. Oznacza to, że co roku jest obchodzona w innym terminie. Aby go ustalić, należy poznać datę Wielkanocy, która, zgodnie z kalendarzem księżycowym, zawsze przypada na czas po pierwszej wiosennej pełni Księżyca.
Palma na Niedzielę Palmową
W tradycji chrześcijańskiej przyjął się zwyczaj przynoszenia do kościoła palmy na Niedzielę Palmową. Sam zwyczaj ich święcenia pojawił się w VII wieku. Jest to bardzo ważny atrybut dla chrześcijan, który ma szeroką symbolikę. Wielkanocna palma oznacza bowiem radość, mękę i zmartwychwstanie oraz zwycięstwo nad śmiercią. Bogato zdobione palmy są przynoszone do świątyni, zaś w niektórych miejscowościach w Polsce odbywają się również konkursy, podczas których wybierane są te najbardziej okazałe i dekoracyjne.
Zobacz także:
Zobacz także:
Wystrój kościoła na Niedzielę Palmową
W niektórych parafiach uroczystości Niedzieli Palmowej obejmują dekorację kościoła oraz ołtarza. We wnętrzu świątyni pojawiają się wysokie palmy oraz gałązki wierzby, na których wyrastają rozkwitnięte bazie. Ołtarz może zostać ozdobiony listami bukszpanu, jednak w tym czasie zaleca się powstrzymanie od bogatych, kwietnych dekoracji. W Niedzielę Palmową duchowny przybiera szaty liturgiczne w kolorze czerwieni.
Msza święta: Niedziela Palmowa
Palmowa Niedziela kończy okres Wielkiego Postu i jest bardzo ważnym wydarzeniem dla chrześcijan. Przepisy Prawa Kanonicznego wskazują na to, że podobnie jak w inne niedziele, wierni mają obowiązek uczestnictwa tego dnia we Mszy Świętej. Początek obchodów stanowi wyjście duchownego przed kościół i poświęcenie palm wielkanocnych. Następnie odczytywana jest fragment Ewangelii o przybyciu Syna Bożego do Jerozolimy. Kolejną ważną część stanowi procesja ze świecami, krzyżem oraz kadzielnicą. Potem kapłan wchodzi do świątyni i całuje ołtarz oraz rozpoczyna mszę.
Zobacz także:
Niedziela Palmowa - czytanie Męki Pańskiej
Wśród czytań w Niedzielę Palmą najważniejszym z nich jest opis Męki Pańskiej - zawarty w Ewangelii według świętego Mateusza, Marka lub Łukasza. Osobą, która odczytuje słowa, powinien być diakon bądź kapłan. Przed rozpoczęciem odczytu nie kreśli się znaku krzyża na Piśmie Świętym, zaś świece w tym czasie nie są odpalone. Czasami czytania mogą być wzbogacone o chór. Opis Męki Pańskiej może być czytany naprzemienne. W czytaniu mogą uczestniczyć osoby świeckie, przy czym słowa Jezusa powinien wypowiadać kapłan sprawujący liturgię.
Niedziela palmowa - zwyczaje i obrzędy
Niedziela Palmowa przejęła pewne tradycje, których początku można dopatrywać się jeszcze w czasach przedchrześcijańskich. Wcześniej w tym czasie obchodzono nadejście wiosny i celebrowano budzącą się do życia przyrodę. Gałązki wierzbowe, które później zaczęły pojawiać się w palmach wielkanocnych, były uznawane za życiodajne i posiadające wyjątkowe właściwości.
Wierzba jako drzewo, które najwcześniej ze wszystkich budzi się do życia po zimie, stało się symbolem witalności i płodności. Wraz z nadejściem wiary chrześcijańskiej, pamięć o wierzbowych gałązkach przetrwała. Po przyniesieniu palm poświęconych w świątyni gospodarze zjadali kilka bazi, aby wzmocnić zdrowie i uchronić się od chorób. Małe kwiatostany, określane często jako kotki lub kocanki otrzymywały również zwierzęta, które w ten sposób miały zyskać witalność i siłę. Palma wykonana z gałązek wierzby była mocowana tuż nad drzwiami wejściowymi, by w ten sposób zapewniać domownikom bezpieczeństwo przez cały rok.
