Czy przytrafiła Ci się kiedyś pewna niemiła przygoda – po upraniu nowo uszytej lub kupionej rzeczy okazało się, że ubranie straciło swój pierwotny kształt albo po prostu zmienił się jego rozmiar? Jeśli tak, jest bardzo możliwe, że w procesie produkcji odzieży został pominięty bardzo ważny etap, którym jest dekatyzacja.
Dekatyzacja – czym jest?
Tkaniny i dzianiny mają tendencję do kurczenia się pod wpływem działania wilgoci oraz wysokiej temperatury. By zapobiec deformacji odzieży już na etapie szycia, choćby podczas rozprasowywania szwów przez wilgotną ściereczkę lub z użyciem pary, materiały przed przystąpieniem do krojenia należy poddać procesowi dekatyzacji, czyli naprzemiennemu działaniu gorącej i zimnej wody oraz pary wodnej, w celu maksymalnego wykurczenia włókien i ustabilizowania ich rozmiaru. Stopień kurczliwości jest dla każdego materiału inny i zależy między innymi od rodzaju włókna oraz gęstości jego splotu.
Zdecydowana większość materiałów będąca w sprzedaży nie została poddana procesowi dekatyzacji. Jeśli jest inaczej, sklep z pewnością podzieli się taką informacją na etykiecie produktu. Dlatego, jeśli kupiliśmy materiał, w którego opisie brakowało takiej informacji, przed przystąpieniem do szycia warto poddać go dekatyzacji.
Sposoby dekatyzacji
Włókna, z których powstają materiały, mają różne właściwości, w tym – różny stopień kurczliwości, dlatego to, w jaki sposób przeprowadzimy dekatyzację należy zawsze dostosować do rodzaju materiału, z którym pracujemy. Jeśli tkanina lub dzianina jest mieszanką różnych włókien, rodzaj dekatyzacji oraz temperaturę żelazka lub wody należy zawsze dostosować do najdelikatniejszego włókna wchodzącego w skład danej mieszanki.
Najczęściej stosowanymi rodzajami dekatyzacji materiału są:
• zanurzenie materiału w gorącej wodzie, następnie zanurzenie go w zimniej wodzie, delikatne odciśnięcie lub odwirowanie, odwieszenie do wysuszenia i przeprasowanie jeszcze wilgotnego;
• pranie w pralce w najwyższej możliwej dla danego materiału temperaturze, delikatne odwirowanie, odwieszenie do wysuszenia i jak w powyższym przypadku wyprasowanie jeszcze wilgotnego;
• prasowanie z użyciem najwyższej możliwej dla danego materiału temperatury i dużą ilością pary.
ZOBACZ TEŻ:
Zobacz także:
Dekatyzowanie materiału w warunkach domowych
Najczęściej stosowaną i najwygodniejszą metodą dekatyzacji materiału w warunkach domowych jest, jeśli skład surowcowy na to pozwala, upranie go zgodnie z zaleceniami producenta bądź jeśli takich nie znamy – w temperaturze, w której docelowo będziemy czyścić daną tkaninę lub dzianinę. Dekatyzowanie materiału nie wymaga użycia proszku lub płynu do prania ani środków zmiękczających, jednak dekatyzacja samą wodą może nie wystarczyć, by usunąć zabrudzenia lub charakterystyczny, „chemiczny”, zapach materiału. Dlatego dobrym rozwiązaniem może być po prostu upranie kuponu materiału wraz z innymi podobnymi kolorystycznie rzeczami. Upranie materiału ma jeszcze tę zaletę, że pozwala ocenić jego jakość. Jeśli w trakcie pierwszego prania zgodnie z zaleceniami producenta materiał odbarwi się, będzie to znaczyło, że został on źle wybarwiony lub jego kolor został niedostatecznie zabezpieczony przed działaniem detergentów.
Materiały, których nie wolno czyścić na mokro, należy wyprasować z dużą ilością pary lub korzystając z tzw. zaparzaczki, czyli lnianej ściereczki, którą moczy się i układa na materiale, a następnie dociska żelazkiem.
Czy wszystkie materiały należy poddawać procesowi dekatyzacji?
Nie wszystkie włókna są wrażliwe na działanie pary wodnej oraz wysokiej temperatury, wydaje się więc, że dekatyzacja w ich przypadku nie jest konieczna. Włókna syntetyczne, czyli włókna poliestrowe i poliamidowe, są odporne na działanie tych czynników, jednak ze względów higienicznych także te materiały warto poddać dekatyzacji, w procesie wykańczania materiałów wykorzystuje się bowiem różne środki chemiczne, które mogą działać drażniąco na skórę. Także w czasie transportu oraz składowania w magazynach tkaniny oraz dzianiny mogą ulec zanieczyszczeniu, dlatego z uwagi na to warto zdekatyzować poprzez pranie te materiały, których skład surowcowy na to pozwala.
Zdarza się także, że niektóre materiały mają tendencję do „łapania” plam z wody podczas prasowania z użyciem pary wodnej. Dekatyzowanie w takim przypadku, choć nie wpłynie na skurczenie się włókien, zabezpieczy materiał i pozwoli uniknąć przykrych niespodzianek na etapie szycia.
Podsumowując, warto dekatyzować wszystkie materiały, których czyszczeniem będziemy zajmować się w warunkach domowych, a nie tylko te, co do których mamy pewność, że ich rozmiar się zmieni. Dzięki temu zdobędziemy wiedzę na temat jakości materiału oraz unikniemy potencjalnych rozczarowań na późniejszym etapie powstawania ubrania lub już po jego uszyciu.
Przygotowanie materiału do dekatyzacji
Większość materiałów, w tym wszystkie dzianiny, nie wymagają specjalnego traktowania i można je z powodzeniem zaraz po kupieniu prać w pralce, wybierając program odpowiedni dla danego rodzaju włókien. Jednak część z nich, zwłaszcza tkanin o splocie płóciennym, ma tendencję do strzępienia się, a im luźniejszy ten splot, tym strzępienie intensywniejsze. Dlatego by zapobiec nadmiernemu siepaniu podczas prania, można zabezpieczyć kupon tkaniny, obrzucając go na owerloku lub przeszywając zygzakiem na maszynie wieloczynnościowej. Dobrym sposobem jest także umieszczenie kuponu materiału w specjalnej siatce na pranie (np. w woreczku do prania bielizny) lub jeśli jest on zbyt duży – w poszewce na poduszkę.
Dekatyzowanie materiałów według składu surowcowego
Dekatyzacja bawełny
Tkaniny i dzianiny bawełniane są materiałami bardzo podatnymi na działanie wilgoci i wysokiej temperatury. Najlepszą metodą dekatyzacji w przypadku materiałów składających się tylko z włókien bawełnianych jest upranie ich w temperaturze nawet 60°C (jeśli rodzaj materiału na to pozwala), delikatne odwirowanie, przesuszenie i uprasowanie jeszcze wilgotnych gorącym żelazkiem (według odpowiedniego oznaczenia na żelazku).
Dekatyzacja lnu
Materiały lniane mają tendencję do dość znacznego kurczenia się. Dlatego, tak jak w przypadku materiałów bawełnianych, kupon lnu, najlepiej po zabezpieczeniu brzegów, uprać w wysokiej temperaturze (60°C), odwirować na średnich obrotach i wyprasować gorącym żelazkiem (z ustawioną najwyższą temperaturą, chyba że producent zaleci inaczej) zanim będzie zupełnie suchy.
Dekatyzacja wiskozy
Tkaniny i dzianiny wiskozowe zaleca się dekatyzować, zanurzając je najpierw w ciepłej, a potem w zimnej wodzie. Następnie należy je delikatnie odcisnąć i rozwiesić do wyschnięcia. Zanim wyschną, trzeba je wyprasować gorącym żelazkiem, pamiętając, by prasować zawsze wzdłuż nitki osnowy (po długości tkaniny), nie dociskając żelazka, lecz delikatnie je przesuwając.
Dekatyzacja wełny
Tkaniny wełniane dekatyzuje się poprzez prasowanie przez wilgotną zaparzaczkę. Ponieważ są dość elastyczne, należy prasować je bardzo ostrożnie, unikając przesuwania żelazkiem po materiale, by go nie odkształcić. Żelazko należy przykładać starannie miejsce przy miejscu wzdłuż osnowy, uważając jednak, by nie wysuszać zbytnio tkaniny, która może uleć wybłyszczeniu. Tak wyprasowaną tkaninę należy rozwiesić do zupełnego wyschnięcia.
Dzianiny wełniane, tzw. swetrówki, jeśli producent pozwala na pranie w pralce, można zdekatyzować poprzez pranie, ustawiając program do prania wełny i używając detergentów z lanoliną przeznaczonych do pielęgnacji wyrobów wełnianych. Następnie kupon dzianiny należy suszyć „na płasko”, by uniknąć jego trwałego zdeformowania.
Dekatyzacja jedwabiu
Jedwabie, zarówno naturalne, jak i sztuczne, dekatyzuje się w ten sposób, że zawija się je w wilgotny ręcznik na 3–5 godzin. Po tym czasie należy rozwiesić dekatyzowany kupon materiału do wyschnięcia, a następnie, jeszcze wilgotny, wyprasować po lewej stronie materiału, pamiętając o kierunku prasowania po nitce osnowy.
PRZECZYTAJ TEŻ:
