Kalendarz słowiański: co to jest?
Kalendarz słowiański to wyjątkowy kalendarz, dzięki któremu możemy poznać, jakie święta obchodzili Słowianie. Niektóre z tych świąt przetrwały do dzisiaj i nic dziwnego, ponieważ mają one w sobie magiczny klimat. Mamy tutaj na myśli chociażby "Noc Kupały", "Dziady" czy "Topienie Marzanny".
Kalendarz słowiański jest mocno związany z cyklem przyrody. To ona wyznaczała rytm życia Słowian. Każda pora roku związana była z rytuałami i zwyczajami. Szczególną rolę odgrywały tutaj Słońce i Księżyc, stąd mówi się, że kalendarz słowiański był najprawdopodobniej kalendarzem słoneczno-księżycowym. Słońce wyznaczało rytm dnia, zaś fazy Księżyca rytm miesiąca. Słowiański rok liczył 365 dni. Badacze kultury słowiańskiej spierają się natomiast, ile miesięcy było w roku słowiańskim. Mówi się, że mogło to być 13 miesięcy lub co któryś rok mógł liczyć większą liczbę miesięcy. Jak to wytłumaczyć?
"Z jednej strony ma to sens – cykl księżycowy ma mniej niż standardowe 30-31 dni, z drugiej – trudno jest znaleźć przekonujący dowód na istnienie trzynastego miesiąca. Warto też nadmienić, że zjawisko nazewnictwa miesięcy musiało pojawić się u Słowian względnie późno – poszczególne nazwy miesięcy są różne wśród poszczególnych narodów słowiańskich. Nawet, jeśli są rodzime, to motywacje słowotwórcze nie są wspólne dla większości Słowiańszczyzny" - czytamy na stronie slawoslaw.pl.
Jedno jest pewne, w kalendarzu słowiańskim nie znajdziemy sporów o początek roku, bo wyznaczała go wiosna. To wtedy przyroda budzi się do życia i to właśnie ta pora roku ma jako jedyna prawo rozpoczynać rok słowiański. Chociaż pora letnia była dla Słowian najważniejsza. To czas zbiorów i gromadzenia zapasów na zimę, bez których ciężko byłoby przetrwać.
"Pozostałe pory roku były dla Słowian mniej istotne, jednak nie ma się czemu dziwić – przyroda od jesieni obumierała, więc też nic dziwnego, że dawni Słowianie od tego momentu wyglądali już kolejnej wiosny. Jesień była czasem zadumy i oddawaniem czci umarłym, zaś zima porą wyciszenia, trwającą aż do przesilenia zimowego, słynnych Szczodrych Godów" - czytamy na stronie slawoslaw.pl.
TO CIĘ MOŻE ZAINTERESOWAĆ:
Kalendarz słowiański: marzec
- 1 marca - Jaskółka
Święto przywoływania wiosny. Modlono się się o nadejście wiosny, przywoływano ptaki do powrotu i odczytywano znaki. Latająca nisko jaskółka zwiastowała deszcz. Gniazda jaskółki w domostwie z kolei dobrobytu.
Zobacz także:
- 9 marca - Wiosenny Nowy Rok (Szczodry Wieczór, Święto Matki Ziemi)
Ta data to słowiański Nowy Rok. W tym dniu odbywały się wiosenne rytuały: wzywania wiosny, modły o urodzaj. Kiedy pogoda dopisywała w tym dniu, to zwiastowało ciepłe lato. Śnieg był zapowiedzią urodzaju, ciepły wiatr przewidywał deszcz, zaś wiatr północny - chłodne lato.
- 13-20 marca - Wiosenny Tydzień Jaryły - Jarowita
W tym czasie Słowianie oczyszczali chaty, robili porządki, czcili wodę, palili stosy na wzgórzach, celebrowali odradzające się życie, malując jaja. Modlili się do Słońca - Jaryły, śpiewali pieśni pochwalne.
- 16 marca - Pasieka Wiosenna – Wierzbica
To święto czczenia wierzby, Pradrzewa Wszechświata. W tym dniu odbywało się chłostanie gałązkami wierzby, które miały zapewnić zdrowie.
- 17-18 marca - Wiosenne Zrównanie Dnia z Nocą (Święto Dadźboga)
Młode dziewczyny tańczyły w korowodach, odprawiając modły do bóstwa Dadźboga (Pan Nieba, Władca Jasności jest dawcą bogactwa, szczęścia i pomyślności.)
- 20 marca - Nawski Wielki Dzień, Czysty Czwartek
Czwartek przed wielkim Dniem to dzień oczyszczenia. W tym dniu dusze zmarłych - Nawianie, przybywają na ziemię. Zostawia się im na noc kąpiel. Słowianie zaś przed wschodem słońca kąpią się w rzece lub symbolicznie oblewają się wodą, co ma im zapewnić zdrowie i moc.
-
21 marca - Jare Święto. Początek Słowiańskiego Roku
To święto przypada na równonoc wiosenną. Oddaje się hołd bogowi Rodowi i Matce Ziemi. Obrzędy związane z tym świętem, miały zapewnić dostatek i pomyślność przez cały rok, zwłaszcza w plonach i pracach na roli. W pierwszy dzień wiosny Słowianie przeganiali zimę, topiąc Marzannę czy malując jajka, które miały zapewnić domostwom energię i radość życia a także urodzaj.
-
23 marca - Wielkidzień (Wełykdeń) Dadźboży
Święto obchodzone w pierwszą niedzielę po wiosennym zrównaniu dnia z nocą. To święto narodzin nowego cyklu życia. Obchodzi się je święcąc pisanki, jedzenie i modląc się do Dadźboga i innych bogów.
-
23 marca (lub w okolicach tego dnia) - Konopielka
Wydpada w poniedziałek po Wielkimdniu. Zgodnie z tradycją chłopcy oblewają wodą dziewczęta, zaś te odwdzięczają im się pisankami. Woda do polewania była nalewana z rzeki o godzinie 12 w nocy. To sprawiało, że miała właściwości lecznicze.
-
25 marca (okolice 25 marca) - Święto Wiosny, Bogini Wiosna-Wesna-Vesna
W tym czasie świętowano nadejście wiosny i przebudzenie ziemi. żeby ogrzać ziemię rozpalano ogniska, skakano przez nie, żeby się oczyścić, wrzucano do rzeki ofiary z chleba. Słowianie w tym dniu mieli święto powitania bocianów, które darzyli szacunkiem.
-
26 marca - Wielkie Święto Peruna
Ten dzień rozpoczynał siejbę, oświęcenie ziarna i rozpoczęcie siewów. Wyczekiwano pierwszej wiosennej burzy.
-
30 marca - Radunica (Tryznica)
W tym dniu oddawano cześć zmarłym przodkom, prosząc ich o opiekę.
NIE PRZEGAP:
Kalendarz słowiański: kwiecień
- 11 kwietnia - Wodnik Wiosenny
W tym dniu składano ofiary bóstwom wodnym, aby te nie zatapiały ludzkich osad. Był to szczególny czas, kiedy rzeki wylewały i było dużo podtopień po zimie
- 15 kwietnia - Święto Jarowita
To święto mężczyzn, podczas którego składano ofiary z kogutów, palono ogniska i spryskiwano je rytualnym piwem. W obrzędach nie mogły brać udziału kobiety.
-
16 kwietnia - Rachmański Wełykdeń
W tym dniu puszczano na wodę skorupki po wielkanocnych pisankach i kraszankach dla „rachmanów”. Legenda głosi, że ci święci ludzie mieszkają daleko za morzem. Kiedy skorupki do nich dopłyną, oni zorientują się w kalendarzu.
- 22 kwietnia - Wielka Mokosz
To święto kobiet, podczas którego dziewczęta modlą się do bogini Mokosz i składają jej ofiary z białych kogutów. W tym dniu kobiety śpiewają pieśni i biorą udział w korowodach.
- 20-26 kwietnia - Święto Drzew (Święto Zielonych Bogów)
Celebrowanie bóstw uważanych za drzewa porastające lasy.
- 30 kwietnia - Święto Welesa
Składanie ofiar bogowi Welesowi, patronowi bydła, bogactw i handlu. wypędzano bydła na pastwiska.
Kalendarz słowiański: maj
- 1 maja - Święto Wesny (Wiosny). Żywia – Święto zieleni i życia
Podobnie jak my czujemy Majówkę, Słowianie obchodzili to święto sadząc zielone drzewko, na które wiązano wstążki. Wokół niego tańczono i śpiewano piosenki. Wesną była młoda dziewczyna z wieńcem na głowie. Do jej sukienki przyczepiano gałązki bzu. Popularna była wówczas gra w zielone, która polegała na tym, że dziewczyna i chłopak umawiali się, że przez miesiąc maj będą nosić coś zielonego. Jeśli o tym zapomnieli, druga strona skradała całusa.
-
2 maj - święto Świętego Gaju
Świętowano wtedy początek zieleni i organizowano z tej okazji zabawy.
-
11 maja - Zielnik
Zbierano lecznicze zioła, spożywano w lasach i na polach posiłki, ozdabiano chaty na zielono i pleciono wianki.
- 2-11 maja - Tydzień Rusalny (Rusalia)
W tym czasie panie zawieszały na drzewach kawałki płótna dla rusałek, wiły dla nich wianki z polnych kwiatów i wrzucały je do wody.
-
27 maja - Zielone Świątki
Święto, podczas którego praktykowano zwyczaje związane z siłą drzew, takich jak brzoza, tatarak. Pieczono ciasta, wybierano najpiękniejszą dziewicę z okolicy i przystrajano gałązkami z tych drzew. Miała przypominać boginię urodzaju i płodności. Dziewczyna chodziła po domostwach. Święto kończyło się wielką ucztą.
ZOBACZ TAKŻE:
Kalendarz słowiański: czerwiec
- 15 czerwca - Świętowit Letni
W tym dniu wznoszono modlitwy do Świętowita o obfite plony.
- 20 - 21 czerwca - Noc Kupały (Sobótki, WIanki)
Znana dzisiaj jako Noc Świętojańska. To pierwszy dzień lata, który Słowianie obchodzili wyjątkowo hucznie. Palono ogniska, przez które skakano, puszczano wianki na wodzie, poszukiwano kwiatu paproci. Łączono się w pary. Wierzono, że uczestnictwo w obchodach zapewni dostatek i szczęście przez cały rok.
- 30 czerwca - Pożegnanie Jarowita
Dzień przeznaczony na spalanie kukły Jarowita, boga wiosny, który zrobił swoje i wszystko już zasiał.
Kalendarz słowiański: lipiec
- 1 lipca - Święto Dadźboga
W tym dniu czczono Swaroga - boga kowalstwa i wesela. To początek sianokosów.
- 4 - 5 lipca - Letnie Święto Miesiąca
Modły do Chorsa, personifikacji Księżyca. U Słowian Księżyc nazywano "miesiącem" i to właśnie on był wyznacznikiem mijających miesięcy.
- 20-27 lipca - Tydzień Peruna
W tym czasie wznoszono modły do Peruna, boga gromu. Świętowano w dębowych gajach i składano ofiary z kogutów, wieprzowiny i wołowiny.
- 22 lipca - Perunica Letnia
To święto czczenia kobiecego wcielenia Peruna, czyli Błyskawicy. Był to dzień wolny od prac na polu. Wierzono, że inaczej ściągnie się jej gniew. Perunica jest świętem żeńskim – dawania życia, zrodzenia płodu hołubionego przez Matkę w jej wnętrzu, związanego z nią pępowiną/korzeniem, jest świętem oddzielenia się płodów od Matki Ziemi.
Kalendarz słowiański: sierpień
- 6 sierpnia - Spas Jabłkowy
To czas święcenia plonów sadu, łąk i lasów: jabłek, gruszek, śliwek, kwiatów, jagód i jerzyn.
-
15 sierpnia - Święto Matki Ziemi
Rozpoczynają się żniwa. Czas zbierania plonów i obrzędów ku czci Matce Ziemi. Z zebranych dzień wcześniej polnych ziół i kwiatów, plecie się w wianki/wieńce i święci się wodą i ogniem. W takim wieńcu powinna znaleźć się pszenica, żyto i owies, a także pęki lebiodki, maku, rozmarynu, mirtu, wrotyczu, dziewanny, borówki, ruty, bylicy i koniczyny. Święto kończone jest biesiadą i zabawą.
- 16 sierpnia - Spas Chlebowy
To święto chleba - święcenie i spożywanie chleba z nowego ziarna. Dziękowanie bogom za urodzaj.
- 16 sierpnia - Święto Leszego
To święto oddaje hołd bogowi lasu, Leszemu. Składano mu ofiarę z chleba na polanach i w gajach. Modlono się, aby duch lasu nie wodził ludzi po bezdrożach i nie plątał im leśnych ścieżek.
- 19 sierpnia - Letni Strzybóg
To święto czczenie Strzyboga, boga wiatru. Tego dnia wróżono z kierunków, jakie przybierał wiatr.
MOŻE TO CIĘ ZAINTERESUJE:
Kalendarz słowiański: wrzesień
- 4 września - Perunica Jesienna
To ostatnie święto na cześć błyskawicy i gromu, które na czas zimowy zasypiają. Palono ogniska z gałęzi tarniny i odprawiano zaklęcia chroniące od pożaru.
- 8-9 września - Rodzanice
Kobiety modliły się o pomyślny poród, opiekę nad dziećmi i zdrowie dla rodziny.
- 20 września: Jesienny Strzybóg
Modły do Strzyboga o dobrą pogodę, prognozowanie pogody na jesień z kierunków wiatrów.
-
20-23 września - Święto Plonów, Równonoc Jesienna – Dożynki
Święto Plonów kończy porę jasną w rocznym cyklu. Od tego momentu ziemia ma czas na odpoczynek, żeby z powrotem z początkiem wiosny odbić. Święto Plonów zbiega się z przejściem panowania Słońca na panowanie Księżyca – Dzień oddaje władzę Nocy.
- 24 września - Święto Domowika i Owinnika
Składanie ofiar bóstwom z miseczek owsianki. Proszono o opiekę nad domem, ziarnem i zwierzętami gospodarskimi.
-
26 września - Świętowit Jesienny
W dniu tego święta, składano ofiary i modły w chramie Świętowita oraz odczytywano wróżby z obrzędowego napoju o przyszłej zimie.
-
27 września - Pasieka
Święto pszczelarzy.
Kalendarz słowiański: październik
- 1 października - Jesienne Święto Matki Ziemi
To początek jesienno-zimowych robót. W tym czasie wyprawiano wesela, a młode dziewczęta modliły się o szczęśliwe zamążpójście.
- 25 października - Dziady
Słynne Dziady, czyli dzień wspominania przodków i wywoływania duchów. Rodziny przygotowywały wigilię dla zmarłych przodków.
- 31 października - Święto Mokosz
W tym dniu kobiety oddawały cześć Mokosz, ofiarując jej płótna i przędziwa. Następnego dnia rozpoczynano szycie i tkanie.
Kalendarz słowiański: listopad
-
2 listopada - Dzień Sławy Wszystkich Zmarłych, Dzień Zduszny, Święto Zwieńczenia Zduszów, Dzień Zaduszny, Święto Wszystkich Zmarłych
- 8 listopada - Tury
To święto myśliwych i początek sezonu polowań. Łowcy składali ofiary i wznosili modły o powodzenie w polowaniach.
- 24 listopada: Święto Złotej Baby
W tym dniu dziewczęta wróżyły sobie przyszłość, a chłopcy, który będzie miał żonę. Ciężarne modliły się o dobry połóg. Kim zatem jest Złota Baba? To posąg staruchy trzymający na kolanach syna i jeszcze jedno dziecko, o którym mówią, że to jej wnuk.
-
29 listopada - Kalita
Od tego dnia odgryza się kęsy z rytualnego chleba, co pokazuje, że dzień się skraca.
- 30 listopada - Święto Goduna
Dzisiejsze Andrzejki. W tym dniu odprawiano wróżby kto będzie miał powodzenie u płci przeciwnej.
Kalendarz słowiański: grudzień
- 6 grudnia - Spas Zimowy
To dzień nadejścia zimy. Spas Zimowy to współczesny Święty Mikołaj.
- 21-23 grudnia - Święto Godowe (Zimowe Staniesłońca)
To świat świętowania z rodziną. Celebrowanie zaćmienia Słońca, jako nowej energii budzącej się do życia.
- 23 grudnia - Święto Roda
To czas czczenie boga Roda “niech rodzi się wszystko dobre”). Wypiekanie są wtedy rytualne ciasta, warzone jest piwo i miód.
- 24 grudnia - Święto Kolady
To wieczerza na wzór naszej Wigilii Bożego Narodzenia., podczas której spożywane są wcześniej przygotowane potrawy, a dokładnie 9 potraw. Śpiewano piosenki i wróżono sobie.
SPRAWDŹ TAKŻE:
Kalendarz słowiański: styczeń
- 2 stycznia - Święto Dany, Wodoświęcenie
W nocy rodzi się Święta Woda (Dana). Przodkowie pobierali wodę z trzech źródeł. Służyła ona oczyszczeniu. Wodę oświęcano modlitwą i ogniem.
Kalendarz słowiański: luty
- 2 lutego: Gromnica
To spotkanie zimy z wiosną. Modlono się do słońca. To początek uczenia się wiośnianek i robienie pisanek. W tym dniu czczono wszystkich słowiańskich bogów, wspominano przodków. Wieczorem palono świece z prośbą o odpędzenie z domostw złego.
- 9-15 lutego - Tydzień Welesa
To czas czczenie boga Welesa, wywracanie kożuchów na drugą stronę, aby pożegnać zimę. Odprawiano rytuały mające na celu zdrowie zwierzętom hodowlanym.
- 21 lutego - Wiosenny Strzybóg
Odprawianie modłów do boga wiatrów. Na podstawie pogody tego dnia przewidywano, jaka będzie wiosna i lato.
- 26 lutego - Nowolecie
Wiosenny Nowy Rok. Rytualne pożegnanie kończącego się roku.
