Najlepsze książki 2018: TOP 10

Sprzątały, zmywały, froterowały, prały. Gotowały, cerowały, szyły. Współczuły, przytulały, kochały, ratowały. Ocierały łzy i nosy, bandażowały kolana i składały złamane serca. Bez nich zniknąłby niejeden dom, załamało niejedno życie.

Polskie „białe niewolnice” – zapomniana grupa kobiet z najniższej warstwy społecznej z pierwszej połowy XX wieku: niedoceniona, wykorzystywana, upokarzana i przemilczana do dziś. Wiejskie dziewczęta zaczynające służbę najczęściej w wieku lat piętnastu. Pozbawione prawa do urlopu i wypoczynku, na nogach od świtu do nocy. Zarabiające grosze. Zaglądamy do ich kuchennych nyż w eleganckich kamienicach i patrzymy, co robią, gdy mają wychodne, obserwujemy je przy pracy i w sytuacji molestowania, wykorzystywania, a także wtedy, gdy muszą oddać swoje często nieślubne dzieci. Ale praca służącej to mimo wszystko awans i dotknięcie lepszego świata. Dla niektórych służba stanie się epizodem. Inne w rodzinie chlebodawców znajdą przyjaciół i opiekunów.

Pierwsza w naszym kraju książka, która opowiada o losach kobiet pracujących w Polsce w charakterze służących. To także opowieść o potrzebie dominacji lepiej urodzonych nad biedakami, o różnicach klasowych, tarciach i o zmieniającym się społeczeństwie.

“Wspaniała! Tak wiele mówi o korzeniach naszego społeczeństwa, o wyzysku, uległości kobiet akceptujących swój niewolniczy los, ale i o sile ludzkich uczuć, zdolnych przekroczyć klasowe podziały. Dla mnie szczególnie wzruszająca, bo moja niania, która mogłaby być bohaterką tej książki, była jedną z najważniejszych osób mego dzieciństwa. Autorka wykonała ogromną pracę, dziękuję!” - tak o “Służących do wszystkiego” pisze Agnieszka Holland. Lepszej rekomendacji nie potrzebujemy!

"Lincoln w Bardo" jest pozycją, po którą warto sięgnąć z wielu powodów.

Po pierwsze: forma i styl. George Saunders w swej pierwszej powieści łączy i przełamuje znane gatunki literackie, przekazując czytelnikowi dzieło napisany w sposób świeży i nowatorski. Ta oryginalna forma i świeża jakość zostały docenione prestiżową nagrodą Man Booker Prize. 

Interesująca jest jednak również fabuła. “Lincoln w Bardo” to przejmująca historia o stracie. Wojna secesyjna zabiera prezydentowi Lincolnowi syna. Każdy z rodziców inaczej radzi sobie z tragedią. Matka zamyka się w sobie, podczas gdy Lincoln rozpoczyna conocne wędrówki na grób chłopca. Rozdarty między rozpaczą po stracie syna a odpowiedzialnością za kraj i obywateli, chce trwać w złudzeniu, że dziecko wciąż z nim jest. “Lincoln w Bardo” to historia o tym jak poradzić sobie ze stratą i żyć po śmierci tych, których kochaliśmy.

– Co porabiasz, Krzysiek?
– No, jestem w Warszawie, staram się nakręcać jakieś filmy, kombinuję, czasem mi wychodzi, czasem nie wychodzi…

Krzyśkowi, synowi urzędniczki i inżyniera budowlanego, „nakręcanie filmów” ostatecznie wyszło. Jak mało komu w polskiej kinematografii. Jak doszło do tego, że chłopak uciekający przed prześladującą jego rodzinę chorobą został reżyserem? Jak to się stało, że twórca, któremu nawet najbliżsi współpracownicy przepowiadali koniec, odniósł z dnia na dzień światowy sukces? I dlaczego – jak określił to jeden z jego przyjaciół – sam siebie aż tak bardzo zarzynał? Kieślowski zawsze osiągał cel, a jednak niemal nigdy nie był z siebie zadowolony. Zmagał się z widmem niespełnienia i zadręczał pytaniem, czy dobrze wybrał zawód.

Z historią życia Krzysztofa Kieślowskiego, jego twórczością i legendą mierzy się Katarzyna Surmiak-Domańska, reporterka, autorka m.in. głośnych książek "Mokradełko" i "Ku Klux Klan. Tu mieszka miłość".

"Kieślowski. Zbliżenie" to pozycja, która ma jedną szczególną zaletę - po jej przeczytaniu, z pewnością będziecie chciały obejrzeć cały dorobek fimowy Kieślowskiego. Potężna dawka dobrej kultury - idealnie na styczniowe wieczory.

Co ukształtowało księdza, którego słowa są dziś ważne dla tak wielu ludzi? Dlaczego nie przywiązuje wagi do rzeczy i miejsc? Kim są jego mistrzowie? Czego żałuje, co zrobiłby inaczej? Co mu się nie podoba w polskim Kościele?

Niezwykły ksiądz w inspirującej rozmowie z dziennikarką „Tygodnika Powszechnego” Anną Goc odsłania swoje życie i opowiada o doświadczeniach, które go uformowały. Wraca pamięcią do czasów okupacji, powojennej biedy, początków kapłaństwa, pobytu we Francji i w Rzymie, znajomości z Janem Pawłem II. Wspomina chwile, które zmieniły wszystko: pożegnanie z ojcem w wieku dziewięciu lat, powojenną Polskę i władzę, która pozbawiła go domu. Lekcje, które płyną z tych doświadczeń, są ważne dla każdego.

“Boniecki. Rozmowy o życiu” to książka, podobnie jak sama postać księdza Bonieckiego, naprawdę wyjątkowa.

Ostępy nocy to pełna niedopowiedzeń intryga miłosna, w której uczestniczy grono ekscentrycznych postaci. Główną rolę w powieści odgrywa jednak język: gęsty i nieprzejrzysty, bogaty leksykalnie i kapryśny składniowo, pełen kalamburów, obsesyjnie wielogłosowy, perfidnie wyrafinowany, niekiedy hipnotyczny i transowy – pisze w posłowiu Marcin Szuster. Wydaje się, że to właśnie niezwykły styl Ostępów nocy jest ich największym walorem. Barnes radykalnie łamie konwencje, eksperymentuje, a jej sposób pisania stawia ją obok najważniejszych anglosaskich autorek modernistycznych.

Jedna z głośniejszych i najszerzej komentowanych polskich powieści ostatnich lat. Włoski dziennik “Le Figaro” tak pisał o “Biegunach”:  „Oryginalna, pasjonująca i znakomicie napisana”. Choć ta pozycja nie miała premiery w 2018, to pojawia się w naszym zestawieniu ze względu na to, że w tym roku było o niej wyjątkowo głośno. “Bieguni” Olgi Tokarczuk to bowiem zdobywca Międzynarodowej Nagrody Bookera 2018. Już z tego tylko powodu warto sięgnąć po dzieło Tokarczuk (choć nasza lista powodów jest znacznie dłuższa!). “Bieguni” to literatura najwyższej klasy.

"Inni ludzie" to gatunkowa hybryda, warta uwagi zarówno pod względem literackiego kunsztu, jak i tematu, który porusza. Masłowska, jak zwykle umiejętnie operując językiem, rysuje obraz współczesnej Warszawy i nas - jako jednostek, ale też jako wspólnoty. "Inni ludzie" to książka, która skłania do refleksji i stawia przed czytelnikiem trudne pytania, na które odpowiedź może być bardzo bolesna... W jakim miejscu znajdujemy się dziś jako wspólnota? Kim jesteśmy? Jakie pobudki nami kierują? Czy tytułowi "Inni ludzie" to nie przypadkiem my?

Berta Isla i Tomás Nevinson poznali się w Madrycie w bardzo młodym wieku i bardzo szybko postanowili być razem, nie spodziewając się, że przypadnie im w udziale życie pełne dramatycznych przerw i zawirowań.

Tomás, pół-Hiszpan, pół-Anglik, ma wyjątkowy dar do języków i naśladowania akcentów. To za sprawą tych zdolności podczas studiów w Oksfordzie zainteresuje się nim brytyjski rząd i złoży mu propozycję, której nie będzie mógł odrzucić. Wystarczy jeden z pozoru zwyczajny dzień, by reszta życia Tomása i jego żony zmieniła się na zawsze.

Berta Isla to ujmująca powieść o przemianie, którą przechodzą jej bohaterowie, a także kruchości i uporze towarzyszącym miłosnemu związkowi skazanemu na ukrywanie prawdy, grę pozorów i spekulacje.

"Ucho Igielne" to poruszająca medytacja nad ludzkim losem, pamięcią i historią, zagadkowością intymnych relacji, a przede wszystkim nad tajemnicą spotkania młodości i starości. W powieści Myśliwskiego jak w lustrze odbija się kawał polskiej historii ze wszystkim, co w niej dramatyczne, bolesne, przemilczane i niewypowiedziane. Przede wszystkim jednak jest to rzecz o tym, jak upływający czas odciska piętno na ludzkim doświadczaniu siebie i świata. Piękna, głęboka literatura, w której przenikliwość obserwacji i swoista czułość wobec człowieka splatają się z wymiarem symbolicznym.

"Ucho igielne" to pozycja wymagająca, jednak zasługująca na ogromne uznanie i z całą pewnością - przeczytanie.

"Królestwo" to kontynuacja jednego z największych polskich bestsellerów ostatnich lat, "Króla" Szczepana Twardocha.

Ryfka ma jeden cel — przetrwać. W swojej kryjówce pielęgnuje na wpół przytomnego Jakuba Szapirę, który niczym nie przypomina niegdysiejszego postrachu stolicy. Kobieta nocami wychodzi na gruzowisko, którym po polskim powstaniu stała się Warszawa. Zdobywa pożywienie, obmyśla plan dalszej ucieczki, pieniądze wymienia na coś znacznie cenniejszego — na broń. Jej oczy widzą upadek dawnego „królestwa” Szapiry, jej nozdrza rozpoznają zapach porzuconych resztek jedzenia, jak i trupi odór, a do jej uszu dochodzą coraz to nowe pogłoski. Podobno pod ruinami byłego getta żyje nieomal mityczny Ares, krwią podpisujący swoje nazistowskie ofiary…

Dawid, syn Szapiry, przeżył wywózkę z Umschlagplatz. O losie ojca niewiele wie, bo też mało go on obchodzi. W ukryciu wspomina dawne czasy i przedwojenną potęgę Jakuba. Spotkał w życiu wielu złych ludzi, ale nikt nie jawi mu się gorszym niż Jakub Szapiro…

Opowieść Ryfki i historia Dawida układają się w zaskakującą kontynuację Króla, jednego z największych bestsellerów ostatnich lat. Chwytająca za gardło opowieść o wojnie oraz bezkompromisowe spojrzenie na oprawców i ofiary. Żydzi, Polacy i Niemcy. I to najtrudniejsze wyzwanie… pozostać człowiekiem.