Czy dodatki do żywności są niezbędne?

Gdyby nie konserwanty, żywność psułaby się błyskawicznie - nawet w ciągu jednego, może dwóch dni. Pozostałe dodatki, takie jak właśnie barwniki, zagęszczacze czy stabilizatory, odpowiadają za prawidłową konsystencję produktu i jego wyjątkowy, atrakcyjny smak.

W wielu przypadkach dodawanie ich do żywności jest niezbędne - w przeciwnym razie zepsułyby się, zanim trafiłyby na półki sklepowe, mogłyby ulec zniszczeniu także w transporcie. Dlatego produkty spożywcze, produkowane na masową skalę, zwykle zawsze zawierają takie dodatki. 

Co prawda producenci na opakowaniach zobowiązani są do podania pełnego składu produktu, jednak w wielu przypadkach są one oznaczane skrótami - jako "E" i numerek. Nie wszystkie są szkodliwe - niektóre nawet mają korzystny wpływ na organizm. 

Których jednak należy unikać? Oto lista E, które mogą szkodzić zdrowiu. 

Lista szkodliwych E, czyli dodatki do żywności, których lepiej unikać

Substancje E dodawane do żywności można podzielić na kilka grup: 

  • barwniki;
  • konserwanty;
  • emulgatory;
  • przeciwutleniacze;
  • substytuty cukru;
  • wzmacniacze smaku.

Zasadniczo wszystkie dodatki do żywności muszą być zatwierdzone przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. W praktyce oznacza to mniej więcej tyle, że owe związki nie są trujące ani nie wywołują żadnych skutków ubocznych bezpośrednio czy w krótkim czasie po spożyciu. 

Jednak wpływ niektórych z nich na zdrowie w dłuższej perspektywie pozostaje nadal kwestią dyskusyjną. Część z nich podejrzewana jest o działanie potencjalnie rakotwórcze, inne mają niekorzystny wpływ na układ nerwowy lub mogą przyczyniać się na przykład do podrażnień błon śluzowych. To istotne przede wszystkim w przypadku, gdy są spożywane przez dzieci, których organizmy dopiero się rozwijają. 

Zobacz także:

Jak interpretować oznaczenia dodatków do żywności E? 

Lista E dodatków do żywności jest bardzo długa, dlatego nie sposób zapamiętać, czym jest i jak działa każda z nich. Warto również zapamiętać, że poszczególne grupy dodatków oznaczone są konkretnym przedziałem numerów. I tak:

  • E 100  - E 199 to barwniki;
  • E 200 - E 299 to konserwanty;
  • E 300 - E 399 to regulatory kwasowości i przeciwutleniacze;
  • E 400 - E 499 to środki spulchniające, żelujące oraz emulgatory;
  • E 500 - E 599 to substancje pomocnicze;
  • E 600-  E 699 to wzmacniacze smaku;
  • E 900 - E 999 kryją nabłyszczacze i słodziki;
  • E 1000 - E 1999 to grupa konserwantów, zagęstników i stabilizatorów. 

Jak widać, dodatków do żywności mogą być setki, dlatego nie sposób zapamiętać właściwości i wpływu każdego z nich. Jeśli jednak nie jest ci obojętne to, co jesz i z czego przygotowujesz posiłki dla swoich bliskich, przy wybieraniu produktów spożywczych posiłkuj się listą szkodliwych substancji. Które E są szkodliwe? 

Substancje E - oznaczenia dodatków do żywności 

Szkodliwe E występują w każdej z grup. Poznaj je, zanim ponownie włożysz do koszyka w sklepie produkt z ich zawartością. Dla ułatwienia podajemy listę E, których warto unikać, z podziałem na grupy. 

E dodatki do żywności - szkodliwe barwniki 

Niemal każdy produkt spożywczy, w szczególności zaś ciasta i słodycze, są dodatkowo barwione. Taki zabieg ma za zadanie zwiększyć atrakcyjność produktu w oczach konsumenta. Nie wszystkie barwniki są złe, jednak kilka z nich zdecydowanie nie powinno znaleźć się w codziennym menu.

Lista szkodliwych E - barwników to:

  • E 102 tartrazyna - znajduje się przede wszystkim w musztardzie oraz napojach w proszku. Przypisuje się jej negatywny wpływ na koncentrację, może także powodować zaburzenia snu;
  • E 104 żółcień chinolinowa - można znaleźć ją w wyrobach cukierniczych. Może powodować silne reakcje alergiczne skóry;
  • E 110 żółć pomarańczowa - obecna w marmoladach i gumach do żucia. Może wywoływać pokrzywkę oraz duszności;
  • E 122 azorubina - to składnik niedozwolony do stosowania w Polsce. Przypisuje się jej wywoływanie obrzęków;
  • E 123 amarant - często spotykany w kolorowych drinkach, ciastach w proszku i kaszach. Potencjalnie rakotwórczy, niebezpieczny dla astmatyków;
  • E 124 czerwień koszenilowa - dodawana do kolorowych napojów, wyrobów cukierniczych, lodów. Podejrzewana o wywoływanie nadpobudliwości u dzieci, niebezpieczna dla astmatyków, może również wpływać negatywnie na płodność;
  • E 127 erytrozyna - niekorzystny wpływ na koncentrację, źle działa również na osoby z chorobami tarczycy;
  • E 131 błękit patentowy - uwalnia histaminę, przez co jest niebezpieczny dla alergików;
  • E 132 indygotyn - potencjalnie rakotwórczy;
  • E 150a/ E150d karmel -może powodować nadpobudliwość oraz problemy żołądkowo - jelitowe;
  • E 151  czerwień brylantowa - przekształca się w jelitach w szkodliwe związki;
  • E 180 litorlubina - przypisuje się jej działanie alergizujące, powodujące pokrzywkę i katar sienny, jest także odpowiedzialna za nadpobudliwość i kłopoty ze snem. 

E dodatki do żywności - tabela konserwantów

Konserwanty E, których powinno się unikać, to także dość obszerna lista. Znajdują się na niej również te bardzo powszechnie stosowane E składniki, takie jak beznsoesan sodu (dodawany przede wszystkim do napojów) oraz azotyn sodu (najczęściej stosowany konserwant do przedłużania trwałości wędlin). 

Szkodliwe substancje E w żywności to:

  • E 210, czyli kwas benzoesowy -może przyczyniać się do występowania reakcji alergicznych, działa także drażniąco na śluzówkę jelit i żołądka. Potencjalnie rakotwórczy;
  • E 211, E 212, E 213 - benzoesany - mają działanie jak wyżej;
  • E 214 ester etylowy kwasu p-hydroksybenzoesowego - podejrzewany o działanie odurzające oraz skurcze mięśni. Składnik alergizujący;
  • E 220 dwutlenek siarki i siarczany (E221, E222, E223, E224, E226, E227, E228) - mogą powodować ból głowy, przyczyniają się także do niszczenia witaminy B12 w organizmie;
  • E 230 bifenyl, E 231 ortofenylofenol, E 232 ortofenylofenolan sodu - mogą wywoływać reakcje alergiczne na skórze;
  • E 249 azotyn III potasu E 249 i E 250 azotyn III sodu - środki rakotwórcze, mogące wywołać zapalenie nerek, a nawet problemy behawioralne;
  • E 251 azotan V sodu i E 252 azotan V potas - mogą przekształcać się w azotyny, a także wywoływać zawroty głowy i powodować astmę;
  • E252 azotan V potas  - podobnie jak powyżej. 

Konserwanty rakotwórcze powinny zostać ograniczone w diecie do minimum, a najlepiej zupełnie być z niej wykluczone. 

Dodatki z grupy E 300 - szkodliwość przeciwutleniaczy 

Choć przeciwutleniacze kojarzą się korzystnie, jako naturalna broń z wolnymi rodnikami, to jednak nie w każdej formie będą miały tak zbawienny wpływ na organizm. 

Najbardziej znanym przeciwutleniaczem jest witamina E i witamina C. Ta ostatnia również jest dodawana do żywności, a na opakowaniu wymieniona jest jako E-300. 

W grupie przeciwutleniaczy dodawanych do żywności znajdują się jednak również te szkodliwe. Są to:

  • E310 galusan propyl - odpowiedzialny za występowanie reakcji alergicznych i wysypki;
  • E311 galusan oktylu - jak wyżej;
  • E312 galusan dodecylu - jak wyżej;
  • E320 BHA, E321 BH - - przyczyniają się do wzrostu poziomu "złego" cholesterolu we krwi;
  • E 335 winiany sodu, E 336 winiany potasu - spożywane w dużych ilościach mogą wywoływać biegunki.

E dodatki do żywności - tabela niezdrowych emulgatorów

W grupie emulgatorów znajduje się również kilka substancji, które mogą negatywnie oddziaływać na organizm i samopoczucie. Są to:

  • E400: kwas alginowy - nie powinien być spożywany przez kobiety w ciąży, dodatkowo wypłukuje minerały z organizmu;
  • E407  karagen - może prowadzić do zaburzeń układu trawiennego, może prowadzić również do owrzodzeń układu pokarmowego. Hamuje wchłanianie składników mineralnych z pożywienia;
  • E450: difosforany  - szkodliwość tego składnika to przede wszystkim wpływ na metabolizm, może również zmniejszać wchłanialność żelaza i innych minerałów;
  • E461: metyloceluloza - ma niekorzystny wpływ na funkcjonowanie jelit. 

Podobnie działa węglan sodu - E 500. Szkodliwość tego składnika spulchniającego polega na negatywnym oddziaływaniu na układ trawienny. Spożywany w nadmiarze może powodować biegunkę i wymioty, a nawet uszkadzać nerki. 

Lista szkodliwych E, których warto unikać: wzmacniacze smaku

Wzmacniacze smaku, jak sama nazwa wskazuje, podnoszą atrakcyjność smaku produktu. W niektórych przypadkach nie stanie się nic złego, jeśli będziemy je spożywać. Kilka z nich zdecydowanie jednak może mieć negatywny wpływ na zdrowie. 

  • E621 glutaminian sodu MSG - powinni unikać go astmatycy - może nasilać dolegliwości, może także wywoływać bóle głowy i nudności. Przypisuje mu się właściwości sprzyjające przybieraniu na wadze;
  • E622 glutaminian potasu - podejrzewany o powodowanie bezsenności, przyspieszanie akcji serca i negatywny wpływ na wzrok;
  • E631 inozydian sodu - może pogłębiać problemy związane z kamicą nerkową. 

Szkodliwe dodatki do żywności E - zastępcy cukru

Słodzące dodatki do żywności zastępujące cukier z założenia mają być zdrowsze od niego - inaczej przecież nie byłoby potrzeby zastępowania go. Są jednak dwa takie jego substytuty, które mają szkodliwe działanie, przede wszystkim w dłuższej perspektywie. Należą do nich:

  • E 951 aspartam - może działać drażniąco na przewód pokarmowy, a także powodować nowotwory piersi i płuc. Niewykluczone, że w dużym stopniu odpowiada także za schorzenia układu nerwowego;
  • E 954 sacharyna - ma szkodliwy wpływ na układ moczowy, może nawet powodować powstawanie nowotworów pęcherza. 

Podsumowanie - szkodliwe E w codziennej diecie

Nie wszystkie dodatki do żywności E, które wymienione są jako szkodliwe, mają bardzo negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie. Wydaje się więc, że spożywanie żywności, w której są dodatkami, nie jest aż tak niebezpieczne, jak może sie wydawać. Warto jednak zdecydowanie unikać tych, które mają działanie potencjalnie rakotwórcze i które wpływają negatywnie na układ nerwowy. 

Wybierając więc produkty spożywcze, warto sięgać po nie z głową, by potencjalnie szkodliwych dodatków spożywać jak najmniej.