Ludzie - w myśl Ajurwedy - dzielą się na trzy typy energetyczne, tzw. dosze:
- Vata (związana z żywiołem Powietrza) - to osoby bardzo aktywne, zmienne, energiczne, wysokie, o szczupłej sylwetce; ] Pitta (związana z Ogniem) - to ludzie wybuchowi, efektywni w działaniu, o przeciętnym wzroście i stałej wadze ciała; - Kapha (związana z Ziemią) - solidni, konsekwentni, mocno zbudowani, mało ruchliwi, z tendencją do nadwagi.
Produkty, które mogą jeść przedstawiciele wszystkich dosz, to: pszenica, owies, ryż, miód, masło sklarowane (tzw. ghee), mleko przygotowane w szczególny sposób, tzw. lassi (kwaśne mleko z przyprawami rozrzedzone wodą). Bardzo ważne w diecie ajurwedyjskiej jest przestrzeganie zasady, by w przygotowywaniu posiłków wykorzystywać przede wszystkim owoce i warzywa rosnące w kraju, w którym żyjemy. Jeśli chodzi o przyprawy, korzystamy jedynie z niektórych indyjskich. Tamtejsze słońce i klimat stwarzają możliwości, by zgromadziły one wiele cennych składników odżywczych. Różnorodność przypraw sprawia, że możemy uzyskać w jednym posiłku pełną gamę niezbędnych sześciu smaków, z których każdy związany jest z jednym z pięciu żywiołów we Wszechświecie.
Smaki z których powinien składać się posiłek:
- słodki - zawiera element Ziemi i Wody;
- kwaśny - Ziemi i Ognia;
- słony - Wody i Ognia;
- ostry - Powietrza i Ognia;
- gorzki - Powietrza i Przestrzeni;
- cierpki - Powietrza i Ziemi.
Jeden posiłek nie powinien zawierać zbyt wielu produktów. Wtedy bowiem nasz żołądek nie wie, jaki rodzaj soków trawiennych i enzymów ma wyprodukować i zaczynają się kłopoty. Absolutnie nie wolno łączyć ryb i mleka, mięsa i mleka, jogurtu i wołowiny, kwaśnych owoców i mleka - w przeciwnym razie w organizmie mogą wytworzyć się toksyny.
Bardzo ważna jest pora jedzenia: śniadanie do godz. 8.00, obiad - między 12.00 a 13.00 (tym przedziałem czasowym "zarządza" dosza Pitta, która dzięki swojemu "ogniowi" pomoże nam strawić posiłek), kolacja - między 18.00 a 19.00.
Ajurweda kładzie wielki nacisk na to, by przestrzegać tych przerw. Jeśli jesteśmy głodni, możemy przegryźć (w zależności od typu, jaki reprezentujemy) świeże lub suszone owoce, wypić herbatę ziołową czy lassi. Ważne jest również, by posiłki nie były zbyt obfite. Po jedzeniu nasz żołądek powinien być wypełniony w 1/3 pokarmem stałym, w 1/3 - wodą, a w 1/3 pozostać pusty, co wspomaga proces trawienia.
Ajurweda wyróżnia także trzy "dosze mentalne", czyli tzw. guna. To sattva (którą charakteryzuje wiedza i czystość), rajas (działanie i emocje) oraz tamas (ignorancja i bezwładność). Kiedy sattva obniża się, a wzrastają rajas i tamas - następuje zaburzenie równowagi. Gdy stan ten przedłuża się, pojawia się stres. Można go zniwelować za pomocą odpowiedniego sattvicznego posiłku. Przygotować go należy bezpośrednio przed jedzeniem, a składa się ze świeżych owoców, świeżych soków, warzyw (surowych i gotowanych), suszonych owoców, kiełków, orzechów, nasion, mleka, ghee, świeżego masła i sera, miodu, brązowego cukru, maślanki, ziołowych herbat i wody. Unikać należy jedzenia podnoszącego rajas - czarnej herbaty, kawy, białej mąki, czekolady, produktów zawierających biały cukier, potraw pikantnych, smażonych na głębokim tłuszczu - oraz podnoszącego tamas, czyli pozbawionego energii życiowej. Są to: mięso, ryby, jajka, produkty zawierające sztuczne składniki chemiczne.
