Seksizm - co to?
Seksizm to uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć. Termin ten powstał w latach 60. XX wieku, stworzyły go zaś feministki drugiej fali na potrzeby opisania zjawiska dyskryminacji kobiet. Miał on kojarzyć się ze słowem rasizm - analogicznym zjawiskiem występującym na tle rasowym. Warto dodać też, że seksizm wynika z ideologii, które zakładają, że jedna płeć jest lepsza niż druga. Co istotne, o wiele częściej to kobiety padają jego ofiarami, co nie oznacza, że mężczyźni nigdy go nie doświadczają.
Seksizm dzieli się przede wszystkim na 5 odmian:
- Tradycyjny (pogląd, że kobiety mogą być dobre jedynie w spełnianiu tradycyjnych ról, jak gospodyni domowa);
- Współczesny (pogląd, że nierówne traktowanie nie wynika z dyskryminacji i nie stanowi problemu, a jest jedynie przejawem naturalnego porządku rzeczy);
- Instytucjonalny (uprawomocniony prawem lub zbiorem zasad panującym w danej wspólnocie, np.: fakt, że kobieta nie może zostać księdzem, lub krótszy urlop tacierzyński);
- Interpersonalny (jednostki stosują seksizm w interakcjach społecznych, przykładem mogą być różnice w wychowywaniu chłopców i dziewczynek);
- Nieświadomy (głęboko zakorzenione mechanizmy psychiczne, które sprawiają, że jednostka stosuje zachowania seksistowskie, np.: niesłuchanie, kiedy mówi kobieta, a następnie wyrażenie zainteresowania, kiedy to samo powtórzył mężczyzna).
TO CIĘ MOŻE ZAINTERESOWAĆ:
Czym jest seksizm? Definicja
Seksizm, więc to, zgodnie z definicją PWN, “dyskryminacja osób płci przeciwnej”. W roku 2019 Komitet Ministrów Rady Europy przyjął międzynarodową definicję, zgodnie z którą seksizm to “każde działanie, gest, wizualna reprezentacja, wypowiedź ustna lub pisemna, praktyka lub postępowanie oparte na przekonaniu, że osoba lub grupa osób jest gorsza z powodu swojej płci, występujące w sferze publicznej lub prywatnej, online i offline”. W definicji podkreślono również, że seksizm jest pokłosiem “historycznie nierównych relacji władzy”. Do jego skutków należą zaś przede wszystkim:
- "naruszenie wrodzonej godności lub praw osoby lub grupy osób",
- "fizyczna, seksualna, psychologiczna i socjoekonomiczna krzywda lub cierpienie osoby lub grupy osób",
- "stworzenie zastraszającego, wrogiego, upokarzającego, poniżającego lub obraźliwego środowiska",
- "stworzenie bariery dla autonomii i pełnego przestrzegania praw człowieka osoby lub grupy osób"
- "podtrzymywanie i wzmacnianie stereotypów na temat płci".
Jak walczyć z seksizmem?
Z seksizmem należy walczyć, a dobra wiadomość jest taka, że w obecnych czasach możemy cieszyć się szeregiem zabezpieczeń prawnych, które mają chronić nas przed doświadczaniem nierówności. Co możesz zrobić, kiedy padłaś ofiarą seksizmu, lub byłaś jego świadkiem?
1. W pracy, szkole lub innej instytucji koniecznie zgłoś incydent bezpośredniemu opiekunowi, lub przełożonemu. Jeśli osoby tej nie darzysz zaufaniem lub wręcz jest ona sprawcą, znajdź kogoś na równoległym stanowisku, lub szczebel wyżej, komu możesz zaufać.
2. Jeśli to możliwe, skonfrontuj się z osobą stosującą seksizm i podkreśl niewłaściwość jej zachowania.
Zobacz także:
3. Jeśli jesteś świadkiem seksistowskiego zachowania wobec osób w twoim otoczeniu - wesprzyj je lub stań po ich stronie, np.: pomóż im dojść do głosu.
4. Bądź asertywna, jasno określ swoje granice, staraj się wprost nazywać sytuacje, które były w twojej ocenie nadużyciem.
5. Jeśli masz taką możliwość, edukuj swoje środowisko na temat przemocy czy nadużyć ze względu na płeć.
NIE PRZEGAP:
Seksizm w pracy
Seksizm w pracy niestety nie należy do rzadkości. Może przejawiać się on zarówno w formie interpersonalnej, jak i w o wiele bardziej sformalizowany sposób - niekiedy już na etapie samej rekrutacji. Do jednego z najczęstszych przykładów należy luka płacowa, czyli wyraźna różnica w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn. Może też być zachowaniem polegającym na umniejszaniu osiągnięciom kobiet i wywyższaniu osiągnięć mężczyzn. Może mieć też znaczący wpływ na podejmowanie decyzji o awansie, o tym, kto zostanie wysłany na szkolenie, komu przydzielone zostanie zadanie, czy też kto otrzyma inną możliwość rozwoju. Niekiedy seksizm może objawiać się też w niestosownych żartach, sformułowaniach utwierdzających stereotypy, lub wręcz w naruszaniu nietykalności osobistej i molestowaniu, lub mobbingu.
Według art. 18. Kodeksu pracy: ”Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć (...)”. Jeśli zdarzy ci się doświadczyć seksizmu w środowisku pracy lub jesteś jego świadkiem, zgłoś to do osób zaufania w swojej firmie lub do Państwowej Komisji Pracy. Jeśli interwencja nie przyniesie efektu, a ty masz taką możliwość - zmień środowisko na bezpieczne.
Seksistowskie zachowania
Zachowania seksistowskie mogą niekiedy przybrać skrajne formy, które wprost zagrażają bezpieczeństwu, zdrowiu, lub życiu kobiet, lub dziewczynek. Do przykładów może należeć przekonanie, że kobieta znajdująca się w stanie zmienionej świadomości (np.: na skutek spożycia alkoholu) jest sama winna ewentualnego zagrożenia, jakie może ją spotkać. Z seksizmu wynika też brak poszanowania dla fizycznej autonomii, którego skutkiem może być molestowanie, gwałt, czy pobicie. Skrajnym przykładem interpersonalnego seksizmu jest odmówienie udzielenia pomocy przez lekarza specjalistę, który zbagatelizował problem pacjentki, twierdząc, że przesadza, jest histeryczna, lub emocjonalna.
Seksistowskie zachowania to nie tylko jawne przejawy dyskryminacji, ale też niekiedy o wiele mniej oczywiste akcje, na przykład:
- Pogląd, że kobieta może być w pełni szczęśliwa, dopiero kiedy jest w związku i/lub urodzi dzieci;
- Nie słuchanie lub nieprzyjmowanie rad od kobiet będących autorytetami w danej dziedzinie;
- Ocenianie podejmowanych przez kobietę zachowań seksualnych, ilości partnerów/partnerek, slutshaming;
- Zwracanie nadmiernej uwagi na wygląd, prawienie niechcianych komplementów w nieadekwatnych sytuacjach (np.: podczas ważnego wystąpienia w pracy)
- Podważanie prawa kobiety do stawiania własnych granic i oczekiwań w związku.
Seksistowskie teksty to coś, z czym wiele kobiet musi zmagać się regularnie. Wynikają one przede wszystkim z panującego w społeczeństwie przyzwolenia na uprzedmiotowienie kobiet. Najczęściej odnoszą się one do wyglądu, komentują urodę lub jej (w ocenie mówiącego) brak. Do tego rodzaju zachowań będzie też należało nazywanie kobiet histeryczkami, nerwowymi, podkreślanie ich emocjonalności, przez którą nie są w stanie nad sobą zapanować i podjąć racjonalnej decyzji. Seksizm językowy może objawiać się też w innych zachowaniach, takich jak niechęć do stosowania feminatywów.
PRZECZYTAJ:
