Jakie zagrożenia czyhają na wątrobę?
Zbytnie obciążenie wątroby prowadzi do uszkodzenia tworzących organ komórek, czyli hepatocytów. Istnieje kilka czynników mogących doprowadzić do takiego stanu rzeczy. Jednym z nich są wirusy. Wirusowe zapalenie wątroby typu A (HAV) następuje po zakażeniu drogą pokarmową. Z kolei wirusy typu B i C rozprzestrzeniają się drogą pozajelitową, między innymi poprzez nieprawidłowo wykonane zabiegi medyczne czy stosunki płciowe. [3]
Należy także uważać na przyjmowanie dużej ilości leków, ponieważ wątroba odpowiada za metabolizowanie większości z nich. [4] Przy intensywnej terapii lub w efekcie przedawkowania może nastąpić polekowe zapalenie wątroby. Zatrucie może przerodzić się w przewlekłą niewydolność, ale zdarza się, że dolegliwość ma charakter alergiczny. O ryzyku wystąpienia polekowego uszkodzenia wątroby decydują między innymi czynniki genetyczne, przynależność do płci męskiej i odżywianie [4]
Problemy z wątrobą często całkiem słusznie utożsamiamy z alkoholem. Metabolizm dużych ilości etanolu prowadzi do powstania toksycznych dla wątroby substancji, czego efektem jest stłuszczenie wątroby, a w skrajnych przypadkach jej nieodwracalne uszkodzenie. [5] Równie częstszym problemem jest niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD), na które według szacunków cierpi w Polsce aż 6 milionów ludzi. [6] Choroba wiąże się przede wszystkim z otyłością, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą typu drugiego, a jedną z głównych jej przyczyn jest dieta zawierająca duże ilości niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych. Chociaż NAFLD charakteryzuje się dość łagodnym przebiegiem, w niektórych przypadkach prowadzi do stanu zapalnego wątroby, a w konsekwencji do marskości, która jest częstą przyczyną zgonów [7]
Doskonała zdolność do regeneracji
Wątroba charakteryzuje się niesamowitą zdolnością do samoregeneracji. Znajdują się w niej komórki macierzyste, dzięki którym możliwe jest odtwarzanie uszkodzonych hepatocytów [8]. Zjawisko występuje niezależnie od przyczyny problemów wątrobowych. Nowe komórki wątroby odtwarzają się jednak w ramach dość powolnego procesu. Aby zregenerować wątrobę, należy przede wszystkim wyeliminować czynniki uszkadzające hepatocyty [1].W przypadku niealkoholowego stłuszczenia wątroby ogromne znaczenie ma także zmiana codziennych zwyczajów.
W jaki sposób wspomóc regenerację wątroby?
Regeneracji wątroby w dużej mierze służy redukcja masy ciała. Tę możemy osiągnąć dzięki wysiłkowi fizycznemu. Osobom zmagającym się z NAFLD rekomenduje się przynajmniej 30 minut aktywności fizycznej nawet 5 razy w tygodniu.
Ogromne znaczenie dla regeneracji wątroby i walki z otyłością ma również codzienna dieta. Warto postawić na niskokaloryczne posiłki i wzbogacić swój jadłospis o produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe oraz naturalne antyoksydanty, między innymi witaminy A i C. Proces odchudzania powinien jednak przebiegać rozsądnie. Optymalny spadek masy ciała to 4 kg miesięcznie. Paradoksalnie szybsza redukcja zbędnych kilogramów może zaostrzyć objawy stłuszczenia wątroby. [9]
Regeneracji wątroby sprzyja także przyjmowanie niezbędnych fosfolipidów. Ich działanie polega między innymi na zahamowaniu procesów włóknienia w wątrobie, normalizacji stężenia cholesterolu oraz uczestnictwie w trawieniu tłuszczów i wchłanianiu witamin. Fosfolipidów niezbędnych nie można jednak mylić ze spożywczymi, które nie charakteryzują się takimi właściwościami. Pożądane przez wątrobę substancje znajdziemy między innymi w niektórych produktach leczniczych dostępnych w aptekach. [10]
Osoby zmagające się z dolegliwościami wątroby powinny oczywiście unikać alkoholu i nastawić się na długotrwałą zmianę stylu życia i diety, ponieważ regeneracja organu jest procesem powolnym.
Referencje:
1. Sawicki W. Histologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2005: 430–431, 434–438.
2. Damianov I. Choroby wątroby i dróg żółciowych W: Damjanov I. Patofizjologia. Wydanie I polskie. Edra Urban & Partner 2010: 273–278.
3. Juszczyk J. Ostre wirusowe zapalenie wątroby (WZW). http://gastrologia.mp.pl/choroby/watroba/50949,ostre-wirusowe-zapalenie-watroby-wzw. Dostęp 26.05.2019.
4. Boroń-Kaczmarska A. Polekowe uszkodzenie wątroby. Medycyna Praktyczna. http://gastrologia.mp.pl/choroby/watroba/50955,polekowe-uszkodzenia -watroby – dostęp z dnia: 26.05.2019.
5. Bode JK. Alkoholowa choroba wątroby w: Gastroenterologia i Hepatologia. Wydawnictwo Czelej, Wydanie I. Lublin 2003: 585-586, 590-592.
6. Kargulewicz A. Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – etiopatogeneza, epidemiologia, leczenie. Nowiny Lekarskie 2010, 79, 5, 410-418.
7. Gietka J., Chlebus M., Epidemiologia czynników ryzyka różnych chorób wątroby w warunkach polskich na podstawie ankiety internetowej. Terapia 03/2018: 1-9.
8. Diehl AM et al. Underlying potential: cellular and molecular determinants of adult liver repair. The Journal of Clinical Investigation2013; 123 (5): 1858-1860.
9. Instytut Żywności i Żywienia, Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży, http://www.izz.waw.pl/en/main-page/3-aktualnoci/aktualnoci/643-piramida-zdrowego-zywienia-i-stylu-zycia-dzieci-i-mlodziezy, dostęp dnia: 27.02.2019.
10. Kozłowska-Wojciechowska M. Niezbędne fosfolipidy. Terapia 2014; 6 z. 2(307): 13-15.
SAPL.PCH.19.05.0817
