Choć termin depresji poporodowej co jakiś czas pojawia się w mediach, nadal mówi się o nim niewiele, a przynajmniej nie tyle, by pomoc dotarła do wszystkich kobiet potrzebujących pomocy specjalisty. "Przystanek MAMA" to projekt mający propagować wiedzę na temat bolesnej choroby jaką jest depresja poporodowa. W jego ramach kobiety będą mogły skorzystać z bezpłatnych badań przesiewowych i konsultacji psychologicznych.

Depresja poporodowa: objawy, diagnostyka, leczenie

Bardzo często depresję poporodową myli się z tzw. "baby bluesem", jednak problem ten dotyczy coraz większej liczby kobiet.

Rekomendowaną, przesiewową metodę diagnostyczną stanowi Edynburska Skala Depresji Poporodowej. Narzędzie to składa się z 10 pytań, w których kobieta pytana jest o częstotliwość doświadczania poszczególnych objawów poporodowego zaburzenia depresyjnego (np. "Bez istotnej przyczyny odczuwałam lęk i niepokoiłam się"). Wynik równy lub większy 12 punktów w tym teście wskazuje na istotne nasilenie objawów depresyjnych i konieczność poszerzonego badania specjalistycznego w gabinecie psychologa lub psychiatry - zwraca uwagę Tamara Walczak-Kozłowska z Instytutu Psychologii UG, współorganizatorka projektu realizowanego w Polsce północnej.

Polacy specyficznie podchodzą do matek - albo je infantylizujemy, traktujemy lekceważąco, mówimy o "madkach" i ich "bombelkach" lub "baby brain", a poważną chorobę jaką jest depresja określamy lekceważąco jako "baby blues", albo też jesteśmy surowi i mamy wysokie, nierealistyczne oczekiwania: że matka ma poradzić sobie z wyzwaniami macierzyństwa i idealnie pogodzić role matki, pracownicy, żony. Warto dodać, że zarówno lekceważące, jak i krytyczne, oceniające nastawienie na pewno nie ułatwia młodym matkom odnalezienie się w nowej sytuacji. W tym kontekście również bardzo ciekawe jest to, że ojców nie poddajemy tak surowej ocenie za jakość i styl ich opieki nad dzieckiem - podkreśla doktor Magdalena Chrzan - Dętkoś z Instytutu Psychologii UG.

"Baby blues" i depresja poporodowa to zupełnie odmienne stany emocjonalne. Baby blues występuje do 14. doby po porodzie, jest konsekwencją zarówno zmian hormonalnych - związanych z wydzielaniem prolaktyny - hormonu związanego z laktacją, jak i spadkiem poziomu estrogenu, ale też pewnych zmian psychologicznych - dodaje Chrzan - Dętkoś.

Magdalena Chrzan-Dętkoś podkreśla też, że leczenie kobiety chorującej na depresję ważne jest z wielu powodów:

Oczywiście chodzi o dobro kobiet i dzieci, ale też o względy finansowe: depresja w ciąży związana jest z większym ryzykiem przedwczesnego porodu, cukrzycy ciężarnych, mniejszym obwodem głowy u dziecka. Depresja poporodowa matki to nie tylko jej cierpienie - choroba może przekładać się na poznawcze i emocjonalne funkcjonowanie dziecka - zatem bardziej sensowne wydaje się edukowanie, zapobieganie i leczenie aniżeli wydawanie pieniędzy na konsekwencje nieleczonej choroby - mówi specjalistka. Warto dodać, że stan baby blues jest powszechny, doświadcza go nawet 80 procent kobiet. Depresja jest natomiast chorobą, nieleczona może nawet prowadzić do śmierci - samobójstwo jest drugą główną przyczyną śmierci kobiet w pierwszym roku po porodzie. I rzeczywiście o tym się nie mówi.

Zobacz także:

Projekt "Przystanek MAMA"

W projekcie Przystanek MAMA realizujemy badania przesiewowe z wykorzystaniem Skali Edynburskiej, którą położne i pielęgniarki środowiskowe, współpracujące z nami w ramach projektu, stosują na oddziałach położniczych w szpitalach oraz podczas wizyt patronażowych po porodzie bądź w sytuacji kontaktu z Mamą w podstawowych jednostkach opieki zdrowotnej np. przy okazji obowiązkowych szczepień - mówi Walczak-Kozłowska. Mamy, które nie miały zrobionego badania przesiewowego lub nie chciały uczestniczyć w badaniu prowadzonym przez personel medyczny, mogą samodzielnie wypełnić test na naszej stronie internetowej. Zarówno w przypadku uzyskania podwyższonego wyniku w teście wypełnionym w asyście personelu medycznego, jak i samodzielnie poprzez stronę internetową, kobieta ma możliwość skorzystania z bezpłatnych konsultacji psychologicznych oferowanych w ramach projektu, w swoim miejscu zamieszkania.

Jak pomóc?

Poprosiliśmy doktor Magdalenę Chrzan-Dętkoś o kilka porad dla bliskich kobiet cierpiących na depresję poporodową:

  • Zachęcaj młodą mamę do opowiadania o tym, jak się czuje: po prostu jej słuchaj, staraj się nie radzić, jeśli coś jest niejasne - zadawaj pytania. Spędź czas na słuchaniu. Nie ma potrzeby, byś oferował gotowe rozwiązania.
  • Niektórym kobietom może być trudno przyznać się, że odczuwają złość do dziecka, które na przykład długo płacze i nie może zasnąć. Uważają, uczucie złości za przeżycie złe i niepokojące, doświadczają poczucia winy, uznają się za złe matki. Możliwość opowiedzenia o sprzecznych uczuciach wobec dziecka sprzyja profilaktyce depresji. Podzielenie się takimi uczuciami z drugą osobą, w akceptującej, rozumiejącej i pozbawionej osądów atmosferze może ułatwić młodej mamie stworzenie bardziej realistycznej wizji siebie jako matki. Należy akceptować i otwarcie mówić o tym, że złość na niemowlę, które mocno obciąża rodzica spędzającego z nim większość czasu, na przykład wskutek częstych kolek, intensywnego płaczu czy trudności z zaśnięciem – jest uczuciem całkowicie naturalnym.
  • Zaoferuj pomoc w pracach domowych, takich jak gotowanie i sprzątanie.
  • Zachęcaj do właściwego odżywiania się, dołączenia do grupy wsparcia dla matek, wykonywania regularnych ćwiczeń fizycznych i ograniczenia używek. Nie ograniczaj się tylko do ogólnych rad typu „dobrze się odżywiaj”, „staraj się wysypiać, gdy to możliwe”, „poćwicz”, ale postaraj się pomóc w organizacji obowiązków domowych, opiece na dzieckiem, by młoda matka miała chwilę dla siebie.
  • Zaoferuj jakąkolwiek pomoc. Nie zniechęcaj się i ponawiaj ofertę, nawet jeśli rodzice kilkukrotnie odmówią. Wielu świeżo upieczonym rodzicom trudno jest zaakceptować wsparcie. Jednym z objawów depresji są nierealistyczne oczekiwania do siebie jako rodzica i założenie, że wszystko co jest związane z noworodkiem matka powinna zrobić samodzielnie.

 

Projekt jest realizowany w ramach POWR.05.01.00-00-0023/18 w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.