Zanim trafisz do działu z materacami w lokalnym mega-sklepie, poświęć chwilę, aby przeczytać te pomocne wskazówki dotyczące wyboru materaca do łóżeczka. Przed dzieckiem około trzy lata użytkowania materacyka – jeśli maluch ma spędzić na materacu nawet kilka godzin każdego dnia przez 365 dni, przez 3 lata to warto z kalkulatorem przeliczyć ten czas. Nie ma bowiem drugiego przedmiotu, który miałby tak bliski i długi kontakt z maluszkiem jak materacyk.
Dlaczego prawidłowe ułożenie dziecka na właściwym materacyku jest takie ważne?
Otóż to, jak położymy malucha spowoduje, że w taki, a nie inny sposób ułoży się również jego głowa, kręgosłup i kończyny. Dzieci rozwijają się według pewnego wzorca a prawidłowo przebyte etapy rozwoju ruchowego są podstawą funkcjonowania w ich całym dalszym życiu. Kręgosłup noworodka ma kształt litery „C”, w miarę upływu czasu prostuje się i kształtuje. Pierwszy prawidłowo wykształca się odcinek szyjny kręgosłupa, tzw. lordoza szyjna, do 3 miesiąca życia dziecka. Rozpoczyna się to gdy dziecko zaczyna podnosić główkę, natomiast kończy się w momencie trzymania samodzielnie główki. Jako druga wykształcona zostaje część piersiowa kręgosłupa, tzw. kifoza piersiowa.
Ostatnia powstaje lordoza lędźwiowa. Proces kształtowania prawidłowych krzywizn kręgosłupa zostaje zakończony, gdy dziecko potrafi wstawać i samodzielnie chodzić czyli do 18 miesiąca życia. Do tego czasu większość czasu spędza w łóżeczku na leżąco. Ważne jest więc odpowiednie podparcie dla pleców – właściwie dobrany materac nie tylko zapewni dziecku komfort, ale też zapobiegnie ewentualnym późniejszym kłopotom z kręgosłupem. Wady postawy nie biorą się niestety z niczego. Przynajmniej część z nich ma swój początek w okresie niemowlęcym gdy nieświadomie dostarczamy maluszkowi negatywnych bodźców, które mogą zakłócić jego rozwój ruchowy. Dobierając odpowiedni materac można niektórych z tych błędów uniknąć.
Jak dobrać materac dla dziecka z punktu widzenia fizjoterapeuty?
Zajrzyjmy od środka i poznajmy tajniki budowy wkładu materaca
Pianka
Jest to wyjątkowo ważny element materaca, który decyduje, czy produkt ten nie będzie się zapadał po kilku miesiącach użytkowania przez dziecko.
Na pierwszy rzut oka pianki o różnej jakości wyglądają identycznie. Co powinniśmy wiedzieć na ich temat? By pianka była wytrzymała musi być odpowiednio ciężka albo gęsta (ilość pianki w piance). Pianka T-25 oznacza masę 25 kg na m3 i jest to zdaniem technologów producenta materacy Rücken masa, która gwarantuje, że dziecięcy materacyk nie będzie się odkształcał nawet przy intensywnym użytkowaniu.
Kolejny parametr, na który zwrócimy uwagę oceniając jakość pianki to jej gatunek. Pianki mogą być zwykłe PUR (poliuretanowe) lub PUR wysokoelastyczne, zwane także HR lub znane jako zimne. Pianki wysokoelastyczne są bardziej komfortowe, mają inną budowę w konsekwencji lepiej oddychają i zwyczajowo są też o wyższej masie, a więc są bardziej wytrzymałe.
Zobacz także:
Twardość pianki, Uwaga! Często powielany błąd, że pianki twardsze są lepsze jakościowo i są bardziej wytrzymałe. Jest to nieprawda. Mogą być zatem pianki bardzo miękkie i doskonałej jakości tzn. będą bardzo odporne na odkształcanie i odwrotnie, mogą być pianki twardsze, ale przez to, że mają niską masę, mogą się szybko deformować. Pianki typu Visco, memory czy termoplastyczne w materacach dziecięcych nie są rekomendowane.
Jak czytać symbole opisujące gatunki pianek
Test pianki – czy pianka PUR może być lepsza lub gorsza jakościowo?
Dwie identycznej wielkości sześcienne kostki, biała to pianka T 18 (masa 18kg/m3), bardzo popularna w materacykach dziecięcych, a fioletowa to pianka wysokoelastyczna HR 35 (35 kg/m3). Po identycznym zgnieceniu ich w dłoniach, zwróćmy uwagę na kąty i krawędzie każdej z kostek. Może to dać wyobrażenie jak zachowują się w codziennym użytkowaniu pianki gorszej i lepszej jakości, o większej czy mniejszej masie.
Zawsze pytaj o sprzedawcę jakość użytej pianki
Profile wentylacyjne wycięte w piance, ekspert radzi
Dziecko dzięki odpowiedniej wentylacji materacyka będzie spać spokojniej i rzadziej wybudzać się mniej z powodu przegrzania. Poza tym podwyższona temperatura pod kołderką i pot sprzyjają rozwojowi bakterii, pleśni czy namnażaniu się roztoczy. Dobrze przygotowane profile wentylacyjne łączą kanaliki wentylacyjne znajdujące się na całej powierzchni do spania z kanalikami, które przechodzą przez grubość oraz wnętrze wkładu materacyka i co bardzo ważne są ściśle zintegrowane z siateczką 3D wszytą w pokrowcu. Zdaniem eksperta od producenta materacyków Rücken Taka budowa zapewnia swobodny napływ świeżego powietrza także do środka materacyka.
Czy ramka na krawędzi materacyka jest istotna?
Dziecko pierwsze próby wstawania i chodzenia bardzo często podejmuje w łóżeczku. Usztywniona ramka na krawędziach materacyka po pierwsze ułatwia tę naukę, po drugie sprawia, że nauka ta jest bezpieczniejsza. Zwróćmy uwagę, że dziecko uczy się wstawać najczęściej przy szczebelkach łóżeczka, najlepiej więc jeśli ramka będzie dookoła materacyka. Poza tym zwróćmy uwagę, by usztywniona ramka nie zamykała kanalików wentylacyjnych znajdujących się w głównej części wkładu.
Z czego może być zbudowany wkład materaca oprócz pianki?
Materac na bazie sprężyny – dzięki nim materac jest sztywny, trwały i nie odkształca się w trakcie użytkowania. Nie mogą być wykonane z kiepskiej jakości drutu, bo od grubości sprężyn zależy ich jakość. Materace sprężynowe mają małą elastyczność punktową, co oznacza, że pod ciężarem śpiącego dziecka odkształca się cała powierzchnia materaca, co w wieku niemowlęcym nie jest polecane.
Materac lateksowy – ma bardzo dobre właściwości ortopedyczne, równomiernie podpiera kręgosłup. Dziurkowanie lateksu jednak nie bierze się przez przypadek. Lateks nie ma właściwości wentylacyjnych. Ważne jest, by pod dziurkowanym lateksem była przestrzeń, która zapewni odpowiedni przepływ powietrza, a bezpośrednio pod lateksem była pianka z rozbudowanymi kanalikami wentylacyjnymi. Taka budowa choć trochę umożliwi przepływ powietrza w materacu. Inaczej dziecko może się mocniej pocić i przegrzewać. Warto też zwrócić uwagę, że lateks u niektórych budzi pewne wątpliwości w kontekście alergii.
Materac kokosowy – do produkcji mat wykorzystuje się naturalne włókna kokosa uzyskiwane ze skorupy orzecha palmy kokosowej. Ma właściwości bakteriobójcze, nie pozwala na rozwój pleśni i grzybów. Charakteryzuje się właściwościami wentylacyjnymi. Kokos jest jednak dość twardy. Warto też pamiętać, że taki kokos jest zazwyczaj lateksowany, by uzyskać gładszą strukturę maty oraz wzmacnia jego ochronę przed rozwojem drobnoustrojów.
Materac na bazie łusek gryki – zamykane są w kieszeniach i stanowią wierzchnią warstwę materaca. Obecnie coraz częściej producenci rezygnują z tego rozwiązania – powierzchnia materaca staje się po jakimś czasie pofałdowana co może wpływać na komfort użytkowania. Łuski uwalniają też charakterystyczny zapach i w połączeniu z wilgocią stanowią podłoże do rozwoju drobnoustrojów.
Materac na bazie maty 3D - Najlepiej oddychająca składowa, jaką można spotkać w materacach dziecięcych to mata 3D. Tutaj warto zwrócić uwagę na wysokość tej maty, im wyższa tym lepiej oddycha. Maty 3D dobrze również jak nie są obszywane na krawędziach, ogranicza to wentylację. Materac z matą 3D sprawdzi się dla dzieci, które mają większą skłonność do pocenia się, atopowego zapalenia skóry oraz dla wszystkich ceniących wentylację, większa higienę i sen w bardziej komfortowej temperaturze.
Jaka dzianina pokrowca do materaca dziecięcego?
Bardzo popularną dzianiną w materacach dziecięcych ze względu na niską cenę i wiele użytecznych cech jest poliester. Poliester jest wytrzymały, dobrze się pierze, ale niestety słabo chłonie wilgoć oraz słabo przepuszcza powietrze i jest mało przyjemny w dotyku. Poliester jest materiałem w pełni syntetycznym.
Bawełna, jest naturalna, wchłania pewną ilość wilgoci i cały czas mamy poczucie, że dzianina jest sucha. Bawełna słabo jednak oddaje nadmiar wilgoci, co nie jest najlepszą cechą w pokrowcach materacowych. Włókna wiskozowe, bambus, Tencel są pochodzenia naturalnego z celulozy. Są w stanie wchłonąć więcej wody od bawełny i zdecydowanie chętniej nadmiar wilgoci oddają z powrotem do otoczenia. Włókna te są przyjemniejsze w dotyku. W testach bakterie na tych włóknach namnażają się wolniej w porównaniu do bawełny czy poliestru. Gdy w opisie spotkamy nazwę Tencel mamy gwarancję najwyższej jakości włókna celulozowego, nie musimy zastanawiam się nad jakością. Pamiętajmy, że pranie w niskiej temperaturze 30°C sprawia, że dzianina pokrowca dłużej zachowuje swój estetyczny wygląd. Większość bakterii ginie jednak w temperaturze powyżej 40°C, ale najlepszą gwarancję higienicznego snu daje temperatura prania 60°C.
Zabezpieczanie antybakteryjne czy antyalergiczne w dzianinach pokrowcowych?
Pokrowce mogą być antybakteryjne. Takie zabezpieczenie uzyskuje się m.in. przez naniesienie metodą natryskową odpowiedniego środka chemicznego, który ma właściwości antybakteryjne np. z jonami srebra lub odstraszające roztocza jako element ograniczający ryzyko alergii. Warto pamiętać, że powyższe rozwiązanie ma ograniczoną trwałość i zużywa się przy codziennym użytkowaniu oraz praniu. Drugi sposób na antybakteryjność w pokrowcu jest wplecenie w strukturę dzianiny prawdziwej nitki srebrnej. Takie rozwiązanie jest bardziej trwałe oraz bardziej naturalne. Warto zwrócić uwagę, że nitka połyskująca w dzianinie to nie jest prawdziwa nitka srebra tylko jest plastikową, połyskującą ozdobą. Prawdziwej nitki srebra nie widać w dzianinie pokrowca.
Siateczka napowietrzająca 3D według eksperta
Pokrowiec z wszytą siateczkę 3D na całym obwodzie pokrowca zdecydowanie poprawia napływ świeżego powietrza do wnętrza materaca. Istotnie wzmacnia taka budowa wentylację całego materaca. Bardzo łatwo ją można zauważyć oglądając materac.
Czy zamek błyskawiczny w pokrowcu jest niezbędny?
Zamek przede wszystkim pozwala zdjąć pokrowiec, by go np. uprać. Większość pokrowców, by nie powiedzieć każdy, po wypraniu trochę się skurczy. Pokrowiec z zamkiem wszytym tylko z jednej strony materaca sprawi, że upranie i ponowne nałożenie pokrowca jest bardzo utrudnione. Zamek z 2 lub 3 stron spowoduje, że zakładanie ponowne pokrowca będzie już sporo łatwiejsze. Zamek z możliwością otwarcia na 4 strony i kiedy ten jest dodatkowo rozdzielczy, pozwala na wypranie tylko zabrudzonej połowy pokrowca, a ponowne nałożenie jest najwygodniejsze.
Zamek też można wszyć w pokrowiec odwrotnie, rewersowo. Taki sposób jest często praktykowany przy wszywaniu zamka w bezpiecznej odzieży sportowej. Ryzyko uszkodzenia delikatnej skóry dziecka przy kontakcie z takim zamkiem, kiedy nóżka ześlizgnie się między szczebelki jest wtedy ograniczone. Warto też zwrócić uwagę na producenta zamków. Renomowane zamki będą bardziej trwałe, będą płynniej i bezpieczniej pracować nawet po wielokrotnym praniu.
Podsumowanie specjalisty
Najważniejsze wskazówki, którymi trzeba się kierować przy doborze materaca.
- Materiał, z którego wykonane są zarówno materac jak i pokrycie materaca muszą mieć atesty i być pozbawione szkodliwych substancji chemicznych. Badania pokazują, że ciepło ciała może powodować uwalnianie potencjalnie szkodliwych substancji chemicznych z materaca.
- Kupujemy nowy materacyk dla dziecka ponieważ, wg opublikowanych badań istnieje związek między stosowaniem używanego materaca dla niemowląt, a zwiększonym ryzykiem zespołu nagłej śmierci niemowlęcia, szczególnie jeśli materac pochodzi z innego domu
- Odpowiednia twardość materaca - materac dla dziecka nie może być zbyt miękki. Taka konstrukcja zagraża nie tylko prawidłowemu rozwojowi kręgosłupa ale również zwiększa ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej. Materac powinien być dość twardy, by ułatwić dziecku zmiany pozycji, ale równocześnie dość elastyczny by podeprzeć powstające fizjologiczne krzywizny kręgosłupa. Przy wyborze twardości, warto wiedzieć, że zbyt miękki może przyczynić się do nieprawidłowego rozkładu ciężaru ciała. Efektem tego mogą być zaburzenia krążenia, wydolności oddechowej, czy zachłyśnięcie. Pamiętajmy o tym, że odwracanie materaca powoduje, że sen jest bardziej higieniczny, a wkład materaca fizycznie zużywa się wolniej. Wybierajmy zatem materace dwustronne. Materace o dwóch stronach, ale różnych twardościach czy funkcjach dodatkowo zwiększają użyteczny charakter produktu. Przykład - jedna strona może być bardziej oddychająca np. z matą 3D co doskonale sprawdzi się w upalne dni, a strona druga np. z pianki z odpowiednim profilem wentylacyjnym uwzględniającym budowę kręgosłupa starszego dziecka, zapewni maluszkowi bardziej komfortowy sen. Jeden materac, dwie różne strony i dwie różne funkcje i korzyści.
- Wysokość materaca dziecięcego - zbyt cienki materacyk szybciej się zużywa i jest też mniej komfortowy. Zbyt wysoki natomiast zwiększa ryzyko, że stojące w łóżeczku dziecko, przewinie się przez poręcz łóżeczka. Wybierajmy tylko materacyki o wysokości w przedziale ok 10-11 cm ściśle dopasowane do łóżeczka. Jeśli możemy łatwo wsunąć dwa palce między łóżeczko i materac, dopasowanie jest zbyt luźne, a dziecko może utknąć między materacem a szczebelkami.
- Przedstawione powyżej najważniejsze parametry decydujące o właściwościach materacyków powinny być pomocne przy wyborze odpowiedniego dla Twojego dziecka. Zarówno dla prawidłowego rozwoju kręgosłupa jak i jakości snu wybierz materac z pianki, najlepiej wysokoelastycznej, z usztywnionymi bokami ułatwiającymi wstawanie, dwustronny z kanalikami wentylacyjnymi i z pokrowcem z szlachetnego włókna z oddychającą siateczką dookoła materacyka oraz z maty 3D.
mgr Joanna Sebastian, specjalista fizjoterapii
