Depresja a choroba afektywna dwubiegunowa. Czym się różni?
Depresja to zaburzenie afektywne, które najczęściej objawia się poczuciem smutku, obniżonym nastrojem, brakiem chęci do działania oraz negatywnym postrzeganiem rzeczywistości.
Choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD), inaczej nazywana również psychozą maniakalno-depresyjną jest to zespół zaburzeń psychicznych, któremu towarzyszą zarówno objawy depresyjne, jak i maniakalne lub hipomaniakalne. Zaburzenie afektywne dwubiegunowe różni przede wszystkim od depresji obecność epizodów manii lub hipomanii, które niemal zawsze poprzedzone są lub po których występuje epizod depresji. ChAD jest chorobą nieuleczalną, w której zastosowanie ma kilka leków profilaktycznych, jednak główne leczenie polega na łagodzeniu objawów manii lub depresji. Stany depresyjne są składową niejako tej choroby, ale tylko jednym jej "biegunem". Na drugim jest właśnie hipomania i mania. A pomiędzy tymi epizodami zwykle występują okresy całkowitego braku objawów lub utrzymywania się nielicznych objawów o niewielkim nasileniu.
Zdrowie, a choroba
To, co odróżnia stan choroby od normatywnej reakcji na różne wydarzenia życiowe to duża amplituda i cykliczność. Epizody depresyjne to najczęściej występujące objawy w chorobach dwubiegunowych i charakteryzują się takimi cechami jak natłok i gonitwa myśli, drażliwość lub labilność emocjonalna, spowolnienie psychoruchowe i zaburzenia psychomotoryczne, urojeniowe poczucie winy, a także sezonowość i lekoodporność. Każdy z nas w biegu życia doświadcza stanów euforii i stanów smutku, ale osoba chora na ChAD reaguje bardzo skrajnie i takie skrajne formy nastroju utrzymują się przez tydzień lub dłużej. Ponadto w tym okresie występuje widoczna zmiana funkcjonowania społecznego i zawodowego. W trakcie epizodu maniakalnego nastrój osoby doświadczającej manii jest wyraźnie podwyższony, bardzo ekspansywny, euforyczny i często towarzysza mu wybuchy złości i agresji. Zazwyczaj wtedy osoba chora jest hospitalizacja dla bezpieczeństwa zarówno niej jak i otoczenia. Cyklicznie zdarzają się także epizody hipomanii, w jakich występują podobne symptomy, ale mają one mniejsze nasilenie, więc nie wymagają hospitalizacji.
To Cię może zainteresować:
Choroba dwubiegunowa: diagnoza
Trudne w tej chorobie jest to, że występowanie stanów wzmożonego nastroju, często traktowane jest przez osobę wręcz pożądane, bo stanowi przyjemną alternatywę wobec ciągnących się stanów depresyjnych. Nierzadko pacjenci, więc nie przyznają się do tych objawów w czasie konsultacji lekarskich. Często także rodzina czy bliscy w stanie hipomanii upatrują objawów "zdrowienia" z fazy depresji jaka się utrzymywała długoterminowo. A przewrotnie to właśnie występowanie objawów maniakalnych może świadczyć o obecności choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD), nawet mimo, iż pierwotną przyczyną np. leczenia była depresja. Dlatego właściwa diagnoza jest tak kluczowa. Leczenie depresji nawracającej bowiem, a leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej jest zupełnie odmienne, a jedną z częstszych przyczyn niepowodzenia w leczeniu obu tych chorób jest właśnie nieprawidłowe rozpoznanie.
Jeżeli więc osoba bliska leczy się np. na depresję nawracającą, ale widzimy, że jednak towarzyszą jej zachowania nerwicowe, nadużywanie lub uzależnienie od substancji psychoaktywnych tkj. alkohol, marihuana i inne narkotyki, to nawet jeżeli dana osoba leczona jest wyłącznie na stany depresyjne, należy koniecznie zwrócić się do lekarza po ponowną diagnostykę i ewentualną weryfikację dotychczasowej diagnozy. Fazy choroby bowiem mogą zmieniać się w różnych trybach. Mogą występować stany mieszane, które należy rozumieć jako występowanie objawów manii z depresją lub depresji z manią. Stany mieszane są znacznie trudniejsze do leczenia, co spowodowane jest również szybką zmiennością. Chory w ciągu kilku godzin może mieć objawy hipomanii, manii i depresji. Czasem fazy zmieniają się na przestrzeni tygodnia, u innych miesiąca, a u innych chorych na przestrzeni roku. Ze względu na złożoność oraz różnorodność przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, leczenie jest zależne od fazy choroby oraz stanu pacjenta. Podstawą jest stosowanie farmakoterapii, zarówno w trakcie epizodów jak i w okresie remisji, ale bardzo duże znaczenie ma też psychoterapia oraz psychoedukacja.
Chorobie towarzyszy wiele trudności diagnostycznych i nierzadko wieloletnia obserwacja i wsparcie rodziny pozwala na właściwa diagnozę. Im wcześniejsze wdrożenie systematycznego leczenia specjalistycznego i skuteczna terapia to podstawa w efektywnej pomocy choremu.
Podtypy choroby afektywnej dwubiegunowej:
• choroba afektywna dwubiegunowa I typu – epizody depresyjne (zwykle liczne) rozdzielone są co najmniej jednym lub kilkoma epizodami manii,
• choroba afektywna dwubiegunowa II typu – epizody depresyjne (zwykle jeszcze częstsze niż w II typie tej choroby) rozdzielone są jednym lub kilkoma epizodami hipomanii,
• choroba afektywna dwubiegunowej typu III – nawracające epizody depresji, stany maniakalne czy hipomaniakalne wywoływane są zbyt silnym działaniem leków przeciwdepresyjnych (nie pojawiają się samoistnie),
• typ III i półmania lub hipomania – są następstwem nadużycia alkoholu lub innych substancji,
• choroba afektywna sezonowa – epizody depresji występują w miesiącach jesienno-zimowych, a epizody manii lub hipomanii w okresie wiosenno-letnim,
• cyklotymia – jest przewlekłym stanem, dystymia występuje na przemian ze stanami hipomanii,
• „miękkie” spektrum choroby afektywnej dwubiegunowej – nie rozpoznaje się epizodów manii lub hipomanii, ale u pacjenta obserwuje się pewne cechy dwubiegunowości występujące w odpowiedniej konfiguracji, liczbie i nasileniu,
• mania jednobiegunowa – rzadka postać choroby afektywnej dwubiegunowej, w przebiegu której występują wyłącznie nawracające stany maniakalne lub hipomaniakalne bez epizodów depresyjnych.
Przeczytaj także:
Kiedy warto udać się do lekarza?
Zawsze, kiedy występują objawy w postaci nieadekwatnych lub nadmiarowych zaburzeń emocji czy zachowania. Natychmiast w przypadku pojawienia się nasilonych myśli samobójczych. Szczególnie niepokojące, kiedy towarzyszy im silny lęk, drażliwość lub agresja/autoagresja. Ale także jak najszybciej, jeżeli występują objawów hipomanii. Wizyta u psychiatry nie jest nigdy niczym złym ani nadmiarowym. Nawet jeżeli nie jesteśmy czegoś pewni to lekarz pomoże nam ten aspekt zweryfikować i najwyżej na jednej wizycie się skończy. Wstępne rozpoznanie ustalone przez lekarza innej specjalności, psychologa lub psychoterapeuty, wymaga zawsze bowiem weryfikacji przez lekarza psychiatrę. To ważne bowiem o ile depresja może być leczona w procesie psychoterapii o tyle ChAD wymaga przede wszystkim systematycznych wizyt i opieki psychiatrycznej. A psychoterapia jest dodatkowym elementem wsparciowym w leczeniu.
Zobacz także:
Autor: K. Lea Jarmołowicz-Turczynowicz - psychoterapeutka z Ośrodka CENTRUM
